روناک مرادمند - دانشجوی دکتری آبخیزداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران،
فریبرز فرخزاد - کارشناس ارشد تاریخ و فلسفه و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

یکی از انواع فرسایش آبی که موجب تخریب اراضی و بر هم خوردن تعادل در پهنههای منابع طبیعی و اراضی کشاورزی میشود و خسارات سنگینی به بار میآورد، پدیدهی فرسایش خندقی است. برای کنترل این پدیده، شناخت عوامل موثر و پهنهبندی حساسیت اراضی نسبت به آن، اهمیت ویژهای دارد. تخریب اراضی، بر هم خوردن منظر زمین و تعادل اکولوژیک و به مخاطره افتادن منابع زیستی در این مناطق، از جمله موارد دیگری است که پژوهش دربارهی فرسایش، به ویژه فرسایش خندقی در اراضی روستای کلوچه ی بیجار واقع در استان کردستان را گریز ناپذیر و الزامی میکند. در همین راستا، حوزه آبخیز کلوچه در شهرستان بیجار، برای انجام پژوهش انتخاب شده است. برای تهیهی نقشهی حساسیت فرسایش خندقی از عکسهای هوایی (40000:1 ،(تصاویر ماهوارهای (2014 Earth Googel (و برای عملیات میدانی از GPS استفاده شد. بررسیها نشان داد که جنس زمین، شیب، جهت شیب، ژیومورفولوژی و کاربری اراضی، عوامل موثر در وقوع فرسایش خندقی هستند. این مطالعات بر مبنای نقشههای پایه 25000:1 و 100000:1 در سیستم اطلاعات جغرافیایی صورت گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که واحدهای سنگشناسی (ذرات نهشته شده کلاستیکی سست پادگانههای خاکی قدیم) و (مارن کرم تا صورتی با ترکیب بین لایهای ماسه سنگ و کنگلومرا) /8 96 درصد و تیپ اراضی دشتی و تپهماهوری /99 99 درصد از مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی را به خود اختصاص دادهاند، در ضمن طبقهی شیب 5 -0 درصد ( 37 درصد) جهت شیب شمال شرق و مسطح با /44 41 درصد و کاربری اراضی زراعی و مراتع کم تراکم و پرتراکم ( /04 99 (دارای بیشترین گسترش مناطق تحت تاثیر فرسایش خندقی در حوزه آبخیز مورد مطالعه هستند.

فرسایش خندقی، ژیومورفولوژی، شاخص همپوشانی، سیستم اطلاعات جغرافیایی، GPS ،حوضه کلوچه