الهه فیض آبادی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
محمدرضا واعظی کاخکی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران
عیسی کهن باغ خیراتی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه حکیم سبزواری، سبزوار، ایران

زعفران (.Crocus sativus L) گیاه تک لپه از خانواده ی ایریداسه است که تولید مثل غیرجنسی از طریق تکثیر بنه دارد و منشا آن احتمالا ایران است. موارد استفاده ی دارویی فراوانی برای این گیاه گزارش شده است. با توجه به ارزش اقتصادی و دارویی و عدم تولید دانه در زعفران، استفاده از روش های مهندسی ژنتیک برای بهبود بازده تولید و کیفیت محصول آن مورد توجه قرار گرفته است. بستر لازم برای بکارگیری تکنیک های مهندسی ژنتیک از طریق کشت درون شیشه ای فراهم می شود. از این رو در اولین قدم، کشت بافت گیاهی جهت انتقال غیر مستقیم ژن مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور جداکشت های مختلف زعفران با غلظت های هورمونی نفتالین استیک اسید (NAA) 0، 2، 10 و 50mg/l و بنزیل ادنین (BA) 0، 0/2، 1 و 5mg/l به روش طرح فاکتوریل تیمار شد. نتایج نشان داد که جوانه ی انتهایی در مقایسه با سایر جداکشت ها شامل برگ، کلاله، پرچم و پیاز، بیشترین کالوس زایی را دارد که احتمالا به دلیل تمایزیابی کمتر و قدرت تقسیم بیشتر این بخش از گیاه است. همچنین در بین غلظت های مختلف هورمونی ذکر شده غلظت 10NAA و 5mg/l BA منجر به تشکیل جنین های کروی شکل شد. این یافته ها می تواند برای فرایندهای به ورزی گیاه دارویی زعفران مورد استفاده قرار گیرد.

اکسین، جوانه ی انتهایی، زعفران، سیتوکینین، کشت بافت گیاهی