محسن امین - دانشجوی مقطع دکتری رشته جامعه شناسی فرهنگی. دانشگاه علامه طباطبایی

یکی از ویژگی های اساسی نظام سرمایه داری، افزایش میزان فردگرایی و به تبع آن کاهش سطح همیاری انسان ها در تعاملات جمعی و اجتماعی است. این فردگرایی بر جوانب مختلف زندگی انسان امروز سایه افکنده و اورا به سوی توجه و تمرکز هرچه بیشتر بر منافع شخصی سوق داده است. دور شدن از مفهوم همیاری سنتی در میان اجتماعات انسانی علاوه بر تحمیل هزینه های مصرفی، زیر چتر مفاهیم فریبنده ای مانند جامعه ارگانیک یا تخصصی و شخصی شدن امور، آسیب های فرهنگی و اجتماعی فراوانی همچون تخریب محیط زیست را درپی داشته است.روش مورد استفاده این پژوهش با هدف تبیین و توضیح این تعاونی های سنتی و نسبت آنها با امورخیر در ایران معاصر، توصیفی-تحلیلی می باشد که در قالب یک تحلیل نظری میان رشته ای و در حوزه های کلان فرهنگ و اقتصاد صورت می پذیرد. همچنین لازم به ذکر است که در بخش چارچوب مفهومی از انواع یاریگری های سنتی شناسایی شده توسط دکتر مرتضی فرهادی استفاده شده است.در این مقاله تلاش می شود تا ضمن نقد مبانی، مفروضات و واقعیات موجود سرمایه داری مانند تنازع و ستیزه جامعه رقابتی، جامعه مصرفی، خیرمحدود و بازده نزولی و...؛ جایگزین ها و مابه ازاهای مستخرج از پتانسیل فرهنگی بومی ایرانیان در قالب پیشنهادهایی فرهنگی و اقتصادی تبیین گردد. نهایتا مدل فرهنگی و اقتصادی پیشنهادی این پژوهش برای امورخیر، با لحاظ نمودن جایگزین های نظری و مفهومی از سه عنصر اصلی اقتصاد سبقتی، فرهنگ یاریگرانه و فرهنگ تولیدی تشکیل می شود که ضمن برقراری رابطه وثیق با مفاهیمی چون تامین محیط زیست، ارزشمندی کار و تولید بوم زاد در جامعه، بهره گیری از دانش های سنتی در قالب سه نوع یاریگری؛ اعم ازخودیاری، دیگریاری و همیاری انجام می پذیرد.

فرهنگ یاریگری، امورخیر، اقتصاد سرمایه داری، پتانسیل فرهنگی