مهدی صفاریه - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم گیاهی
آرمان محمودی اطاقور - عضو هیات علمی گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه مازندران، بابلسر
فاطمه فدایی - عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

جنس .Atropa L از تیره Solanaceae یا تیره سیب زمینی در جهان دارای 5 گونه است که در ایران دو گونه .Atropa belladonna L و Atropa acuminata Royle ex miers آن عمدتا در نواحی جنگلی شمال کشور پراکنش دارد. هدف از انجام این تحقیق؛ مطالعه ریخت شناسی عمومی و ریزریخت شناسی دانه گرده با استفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره (SEM) دو گونه از جنس آتروپا در رویشگاه های منطقه هیرکانی ایران در محدوده سه استان شمالی گیلان، مازندران و گلستان می باشد. پس از مطالعه منابع علمیمتعدد بلاخص فلورهای معتبر مرتبط با رستنی های ایران از جمله فلور ایرانیکا و فلور ایران و همچنین مشاهده وبررسی نمونه های موجود در هرباریوم های مراکز تحقیقاتی استانهای شمالی، نسبت به جمع آوری نمونه ها ازرویشگاه های طبیعی آنها اقدام گردیده و سپس همراه با نمونه های موجود در هرباریوم ها مورد شناسایی وبررسی های کمی و کیفی ریخت شناسی بر اساس 70 صفت قرار گرفتند. با بررسی های ریز ریخت شناسی بااستفاده از میکروسکوپ الکترونی نگاره بر روی دانه های گرده چندین جمعیت از دو گونه آتروپا نیز مشخصگردید که گرده ها، سه شیاری،عمدتا جور قطب و با واحد پراکنش منفرد بوده و الگوی تزیینات سطح اگزین دربرخی از آنان با یکدیگر متفاوت است. صفات ریخت شناسی و ریز ریخت شناسی بررسی و اندازه گیری گردیده، کددهی شدند و با استفاده از آنالیزهای آماری تجزیه خوشه ای و تجزیه به مولفه های اصلی (PCA) بر اساس آنها، روابط بین گونه ها مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج حاصل از مطالعات مورفومتری به خوبیتوانست گونه های جنس Atropa را در شمال ایران از هم تفکیک نموده و تا حدود زیادی با نتایج حاصل از مطالعات گرده شناسی مطابقت داشت. همچنین در این مطالعه به حضور گونه ای جدیدی که از لحاظ صفات مورفولوژیکی در گزارشات اشاره گردیده است برخورد نموده ایم.

بیوسیستماتیک، شابیزک، مورفومتری، میکرومورفومتری، شمال ایران