اعظم توکلی
حبیب الله زنجانی

گذار جامعه ایرانی از نظم سنتی به مدرن و تجربه حیات ملازم با آن، ازدواج های دیر هنگام را موجب گشته است. بررسی علل و عوارض فرهنگی و اجتماعی موثر بر ازدواج های دیرهنگام وعوارض ناشی از آن موضوعی است که مورد تدقیق معرفتی و روشی این نوشتار قرار گرفته است. در این تحقیق، از روش اسناد (کتابخانه ای) و روش میدانی (پیمایشی، مصاحبه ی عمیق) سود برده شده است و جامعه آماری آن شامل کارکنان آموزش و پرورش منطقه 16 شهر تهران می باشد . حجم نمونه برابر 30 نفر است. روش نمونه گیری گلوله برفی می باشد. از 10 نظریه استفاده گردید که نظریه ها ی.. گیدنز ، دیکسون ، بکر ، فرد گرایی، مبادله و همسان همسری در این پژوهش مصداق بیشتری داشت . نتایج نشان داد، عوامل اجتماعی ، فرهنگی و جمعیت شناختی هر کدام به نوبه ی خود در ایجاد تنش و نابهنجاری در ازدواج، از اهمیت به سزایی برخوردارند. دخترانی که دیرتر ازدواج می کنند، از تحصیلات بالاتری برخوردارند، نگرش فرامادی به ازدواج دارند و اعتقاد بیشتری دارند که با ازدواج، هزینه فرصت های ازدست رفته بیش از فرصت ازدواج است. طلاق، فحشاء، فرار از خانه، اعتیاد ، صنعتی شدن، مدرنیته یا تمدن گرایی ، کاهش اعتماد اجتماعی ، تغییر در شیوه های همسر گزینی، نگرش ابزاری به ازدواج ، ادامه تحصیلات ، افراط در آزادی های اجتماعی ، مهاجرت ها ، جنگ تحمیلی و غیره هر کدام به نوعی سبب گشتند، تا جوان شاداب و با نشاط که در هنگامه ازدواج به سر می برد، نا آگاهانه با این پدیده ی اجتماعی و عمومی سر ستیز داشته و تا بر طرف نشدن مشکلات تن به ازدواج ندهد . دلالت نتایج بر آن است که همراه با تجربه مدرنیته ، این تجربه بدون سیاست گذاری و برنامه ریزی مناسب حاصل گردد و از طرفی شرایط جامعه چه به لحاظ اجتماعی ، فرهنگی آمادگی پذیرش چنین تحولاتی رانداشته باشد، تاخیر در سن ازدواج می تواند تبعات فردی و اجتماعی زیادی به همراه داشته باشد.

ازدواج، ازدواج دیر هنگام، سن ازدواج، خانواده، عوامل فرهنگی، عوامل اجتماعی