طلیعه توحیدی مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشکده معماری، شهرسازی و هنر اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
محمود فیض آبادی - دکترای معماری و عضو هیات علمی دانشکده معماری، شهرسازی و هنر اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد

با ظهور انقلاب صنعتی، سلطه گری انسان بر طبیعت و زمین بیش از پیش به چشم آمد، به طوری که نه تنها دیگر در طرح های معماران خبری از توجه و نگاه به ویژگی های اکوسیستمی زمین به عنوان یک ارگانیسم زنده دیده نمی شد، بلکه به آن همچون یک شی (بستر) نگاه شده و نه یک زندگی. این در حالی است که زبان زمین (طبیعت) زبان فطری انسان است و منظر و زمین بکر مسکن اصلی و اولیه وی بوده است. در قرن حاضر نیز با رشد جمعیت، به دلایل مهاجرت، کمبود زمین، گرانی زمین و ... نیاز به اسکان جمعیت بیشتر در شهرها در مقیاس وسیع تر و اندیشه استفاده بهینه تر از زمین، احداث بناهای بلند را بیش از پیش ضروری می سازد.در این بین، تاثیر گسترده این بناها درکشورهای پیشرفته و در حال توسعه نه تنها بر افراد پوشیده نیست، بلکه روز به روز بر اهمیت و طرفداران آن افزوده می شود. ساخت این نوع از ساختمان ها به نوعی تاکید بیش از حد بر بهینه ترین حالت ممکن در استفاده از یک زمین را با خود به همراه دارد. یک بنای بلند می تواند در پی ارزش گذاری و پاس داشتن از زمین، تاثیرات چشمگیر و درخور توجهی از خود بر جای بگذارد. تحقیق پیش رو که از نوع توصیفی- تحلیلی است ضمن بررسی مباحثی حول مسایل مربوط به بناهای بلند و معماری زمین خراشی، به ارایه روابطی در رابطه با نحوه استفاده بهینه از زمین در یک بلوک شهری می پردازد و اثبات می کند که به جای ساخت چندین قطعه میان مرتبه در یک بلوک شهری و جایگزینی یک بنای بلند در آن، به فضای باز قابل استفاده بیشتری دست یافته و در پی آن زیربنای کل قابل استفاده از بلوک نیز افزایش می یابد. همچنین بیان می کند که ساخت این بناها بهانه ای برای مقابله با زمین خراشی و مقابله با ساخت و ساز غیر اصولی و از پیش برنامه ریزی نشده و به نوعی حفاظت از زمینی است که خود بخشی از طبیعت بوده و ارزش آن بر هیچ کس پوشیده نیست. که این همان پاسداری از قطعه قطعه این خاک می باشد که امروز ه همگی ما آن را کم داریم

زمین خراشی، بناهای بلند، پاسداری از زمین