علی گنجعلی - اعضای هیات علمی دانشکده علوم و دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
سعید جوینی پور - کارشناس ارشد زراعت، آموزشکده فنی و حرفه ای سما، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد نیشابور، نیشابور، ایران
حسن پرسا - کارشناس ارشد پژوهشی، پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد
عبدالرضا باقری - اعضای هیات علمی دانشکده علوم و دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

بهمنظور بررسی و گزینش ژنوتیپهای متحمل به خشکی نخود و تعیین مناسبترین شاخصهای مقاومت به خشکی، آزمایشی در سال زراعی 85-1384 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور انجام شد و طی آن 150 ژنوتیپ نخود تیپ کابلی از بانک بذر حبوبات دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح ارزیابی مقدماتی عملکرد اگمنت بههمراه شش شاهد (شامل نمونه حساس به خشکی، ارقام نخود رایج در کشور و شاهد رقم محلی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایش، شاخصهای کمی مقاومت به خشکی مانند شاخص تحمل تنش (STI ،(شاخص حساسیت بهتنش (SSI ،(میانگین بهرهوری (MP ،(میانگین هندسی بهرهوری (GMP ،(شاخص تحمل (TOL (و میانگین هارمونیک (HM ،(بر اساس عملکرد دانهی نمونهها در شرایط تنش خشکی (کشت دیم) و شرایط بدون تنش خشکی (کشت فاریاب) محاسبه شدند. بر اساس نتایج، ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر همهی شاخصهای کمی مقاومت به خشکی (بهجزشاخصهای TOL و SSI ،(تفاوتهای آماری معنیداری با یکدیگر داشتند (05/0≤p .(بیشترین میزان عملکرد دانه در و MCC118 ،MCC62 ،MCC50 ،MCC1 ،MCC352 ،MCC427 ،MCC302 ژنوتیپهای در، تنش شرایطMCC423 بهترتیب با عملکرد 960 ،905 ،638 ،625 ،609 ،602 ،592 و 581 کیلوگرم در هکتار و در شرایط بدون و MCC301 ،MCC427 ،MCC117 ،MCC50 ،MCC304 ،MCC380 ،MCC312 ژنوتیپهای در، تنشبهدست هکتار در کیلوگرم 1514 و 1520 ،1567 ،1622 ،1636 ،1820 ،1856 ،2185 عملکرد با بهترتیب MCC311 آمد. بر اساس نتایج حاصل از مطالعه همبستگی صفات در این آزمایش، شاخصهای GMP ،STI ،MP و HM بهعنوانبهترین شاخصها برای گزینش ژنوتیپهای متحمل به خشکی، مشخص شدند. بر این اساس، ژنوتیپهای MCC50، MCC352 و MCC427 بهعنوان ژنوتیپهای نخود متحمل به خشکی پیشنهاد میشوند.

تنش خشکی، شاخص تحمل به خشکی، طرح آگمنت، نخود