فریده سادات حسینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - عضوهییت علمی استادگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی پارسا - عضوهییت علمی دانشیارگروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی و پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد
کمال حاج محمدنیاقالی باف - عضو هیات علمی (استادیار) گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

آبیاری تکمیلی در مرحله بحرانی نیاز آبی گیاه، یکی از روشهای موثر برای دستیابی به تولید پایدار عدس درمناطق خشک و نیمهخشک میباشد. بهمنظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی بر خصوصیات رشدی سه رقم عدس، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد بهصورت بلوک نواری در قالب طرح بلوکهای کاملتصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 انجام شد. در این آزمایش، آبیاری تکمیلی (آبیاری در تمام مراحل فنولوژی گیاه، انجام یکبار آبیاری در هر کدام از مراحل شاخهدهی، گلدهی، غلافدهی، پرشدن دانهها و بدونآبیاری طی فصلرشد) بهعنوان فاکتور اصلی و سهرقم عدس (رباط، کالپوش و گچساران) بهعنوان فاکتور فرعی درنظر گرفتهشدند. نمونهبرداری تخریبی برای محاسبه شاخصهای رشدی و عملکرد محصول بهترتیب در طول فصل و پایان فصلرشد انجام شد. نتایج نشان داد وزنخشک تجمعی، شاخص سطحبرگ، سرعترشد محصول، سرعت فتوسنتز خالص و عملکرد دانه درتیمار آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی، نسبت به سایر تیمارهای آبیاری تکمیلی در طول فصلرشد بیشتر بود، بهطوریکه یکنوبت آبیاری در مرحله گلدهی با حداکثر تولید ماده خشک (4/507 گرم در متر مربع)، شاخص سطحبرگ ( 6/3،(سرعترشد محصول (35/1 گرم بر مترمربع زمین بر درجهروز رشد)، سرعترشد محصول (04/0 گرم برگرم بر درجهروز رشد)، سرعت فتوسنتز خالص (75/1 گرم بر مترمربع برگ بر درجهروز رشد) و عملکرد دانه (1213 کیلوگرم در هکتار) در رتبه بعد از آبیاریکامل قرار گرفت. در بین ارقام عدس مورد آزمایش، رقم رباط در اکثر شاخصهای رشدی برتر از ارقام دیگر بود. بنابراین در شرایط کمبود آب، انجام آبیاریتکمیلی در مرحله گلدهی عدس با تامین رطوبت مورد نیاز گیاه و با توجه به برتری شاخصهای رشدی آن نسبت به سایر مراحل رشدی، عملکرد بیشتر محصول را سبب میشود. در مجموع نتایج این آزمایش توجه به شاخصهای رشدی در پیشبینی عملکرد محصول عدس را مورد تایید قرار داد.

سرعترشد محصول، سرعت فتوسنتز خالص، شاخص سطحبرگ، وزنخشک تجمعی