فرشته دارابی - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام
علی حاتمی - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام
محمدجواد زارع - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام
رحیم ناصری - دانشجوی دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام

بهمنظور بررسی اثر سایهاندازی و بیوپرایمینگ بر ویژگیهای مورفولوژیکی و عملکرد دانه عدس رقم زیبا، آزمایشی بهصورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه ایلام در سال زراعی 1392 -1391 اجرا شد. فاکتورهای مورد بررسی شامل سایهاندازی با سطوح عدم سایه (شاهد)، 25،50 ،75 و 100درصد سایه و بیوپرایمینگ (پیشتیمار بذر) با سطوح تلقیح با باکتری آزسپریلیوم Azospirillum( (brasilense و عدم تلقیح بود. نتایج نشان داد با افزایش سایهاندازی و حضور باکتری آزسپریلیوم بر ارتفاع بوته و تعدادکل گره ریشه افزوده شد؛ بهطوریکه بیشترین ارتفاع بوته (44سانتیمتر) و کل گره ریشه (3/11گره) در تیمار 100درصد سایهاندازی و تلقیح با آزسپریلیوم مشاهده شد. در این پژوهش تعداد برگ در بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد گل در بوته، وزن خشک برگ، وزن خشک ساقه، تعداد گره فعال ریشه و عملکرد دانه با افزایش سایهاندازی و عدم تلقیح باباکتری آزسپریلیوم کاهش معنیداری از خود نشان دادند، بهطوریکه بیشترین تعداد برگ در بوته (91برگ)، تعداد شاخه در بوته (3/15شاخه)، تعداد گل در بوته (65گل)، وزن خشک برگ (6/1گرم)، وزن خشک ساقه (2/2گرم)، تعداد گرهفعال ریشه (6/16 گره) و عملکرد دانه (2994کیلوگرم در هکتار) در تیمار عدم سایهاندازی و تلقیح با آزسپریلیوم مشاهده شد. در این آزمایش نشان داده شد که باکتری آزسپریلیوم روی عدس اثر مثبت داشته است و در حضور این باکتری صفات مورفولوژیکی و عملکرد دانه از وضعیت بهتری برخوردار بودند. حضور باکتری آزسپریلیوم با گیاه عدس موجب گردید که بخشی از کاهش عملکرد دانه ناشی از حضور سایه جبران گردد.

آزسپریلیوم، تعداد شاخه، ریشه، ساقه