سارا غفاری مرندی - کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم

احزاب در دنیای سیاست قدمتی هزار ساله دارند. در برقراری نسبت زمانی میان دموکراسی و احزاب، سابقه و عمر احزاب سیاسی را بسیار بیشتر و طولانی تر دانسته و شمرده اند. اگر دموکراسی به عنوان یک مدل حکومتی در قرون اخیر به جلوه فروشی و خود نمایی پرداخته، یادآوری تاریخ ما را به این واقعیت رهنمون می سازد که هزاران سال قبل در روم باستان مردم با عضویت در گروه هایی به نام پاتریسین و پله بین، اولین تجربه ثبت شده تحزب را در تاریخ رقم زده اند.(طباطبایی، 1388 :5 (ماجرای رکورد تحزب در ایران در یک دهه آخر حکومت پهلوی زیاد پیچیده نیست و گره های کور آن در پژوهش های علمی مشخص و باز شده اند، اما با وجود این، گویی علل آن به قدری ریشه ای و پایدار هستند که نه تنها افسوس در مورد گذشته احزاب بلکه نگرانی از آینده آن ها را نیز همیشه باید احساس کنیم. عاملی چون ساختار سیاسی قدرت در ایران پیش از انقلاب که باعث تشکیل احزاب فرمایشی و ناامن بودن فضای واقعی تحزب می گردید، در دوران بعد از انقلاب جای خود را به عللی مانند نفوذ بیگانگان به پیکره سیاسی جامعه از طریق احزاب، تاثیرات ناشی از مقتضیات دوران جنگ تحمیلی، بدبینی عمومی نسبت به جایگاه احزاب و... داد. باتوجه به این موارد، جایگاه تحزب در ایران در یک دهه آخر حکومت پهلوی به قدری ریشه ای و عمیق است که باعث شد تا یکی از ارکان اصلی دموکراسی نتواند به جایگاه واقعی خود برسد.مادر این مقاله برآنیم به ارزیابی چالشهای تحزب در دهه آخر حکومت پهلوی دوم بپردازیم.

احزاب، تحزب، توسعه سیاسی، جنبش، فرهنگ سیاسی، مشارکت سیاسی