امیر خانمرادی - دانشآموخته کارشناسی ارشد باستانشناسی دوران تاریخی دانشگاه بوعلی سینا همدان
محمدرضا حدادیان - دانشجوی دکتری باستانشناسی واحد علوم و تحقیقات

مجموعه محوطههای مس عینک در ولایت لوگر افغانستان و در 40 کیلومتری جنوب شرق کابل قرار داردکه در سال 1391 خورشیدی توسط یک گروه مشترک افغان و تاجیک مورد کاوش قرار گرفت. از مهمترین یافتههای این گروه کاوش آثار مرتبط با حکومت کوشانی، ساسانی، کوشانی- ساسانی و هپتالیبود. با توجه به اینکه شرق شاهنشاهی ساسانی بر خلاف غرب که مدارک فراوان مکتوب و باستانشناسی تا حدودی وضعیت آن را در این دوران مشخص کرده است مطالعات شرق شاهنشاهی هنوز ابهامات و رازهای ناگشوده فراوانی دارد.کاوشهای اخیر در افغانستان و نو یافتههای بدست آمده از محوطههای مسعینک میتواند تا حدودی برخی از جنبههای تاریک شرق شاهنشاهی را روشن سازد. در این مقاله تلاشمیشود تا با بررسی و تحلیل یافته محوطه مس عینک و دیگر یافتههای مرتبط با رویدادهای شرق شاهنشاهی تحولات تاریخی در مرزهای شرقی شاهنشاهی ساسانی مورد بحث و بررسی قرار گیرد نگارنده نظر دارند که افغانستان و مناطق کوشانشهر تنها در زمان شاپور دوم ) 379-309م در سیطره کامل سیاسی و نظامی ساسانیان در آمدند. این سلطه سیاسی و نظامی تا زمان یزدگرد اول ادامه یافته و سپس ساسانیان باهپتالیان رقیب بزرگ دیگری در شرق رو به رو شدند که همیشه در نبرد با آنان کامیاب نبودند

محوطه مسعینک، افغانستان، کوشانیان، شرق شاهنشاهی، شاپور دوم، هپتالیان،یزدگرد اول