تداوم فرهنگی در نقاشی مدرن عراق بین سال های 1950 و 1980

از سال های 1950 ، یعنی آغاز تکوین هنر مدرن عراقی، جریان بازگشت به ریشه ها اندیشه محوری و جدایی ناپذیر از هنرمدرن عراق بوده است. اکثر هنرمندان مدرن نسل اول، از جمله جواد سلیم و شاکر حسن السعید، ایده تداوم فرهنگی وپیوند سنت و مدرنیته و الهام از میراث را محور اصلی آفرینش هنری خود قرار دادند و این رویکرد را به نسل های بعدیمنتقل کردند.پژوهش حاضر علاوه بر توصیف و تحلیل آثار منتخب هنرمندان عراقی در این دوره، سیر تکوین هنر مدرن عراقی را موردبررسی قرار داده و می کوشد به این پرسش پاسخ گوید : چه عوامل اجتماعی- فرهنگی زمینه ساز شکل گیری هنر نقاشیشده اند که در درون خود سعی در ایجاد پیوند میان انگاره ای مدرن و سنتی و تداوم بخشی به سنت دارند. برای پاسخگوییبه این پرسش می کوشیم مبتنی بر نظریه روبرت وسنو، جامعه شناس فرهنگ آمریکایی، به آزمون این فرضیه بپردازیم کهاگرچه شکل گیری و تولید عینی این جنبش ریشه در بسیج منابع دارد، محتوا و جه تگیری هنری این جنبش نقاشی(یعنی تداوم بخشی به سنت در کنار پرداختن به انگاره های مدرن) تحت تاثیر عواملی همچون افق اجتماعی ، بافتگفتمانی موجود و سرمایه فرهنگی این نقاشان تعیین شده است.نتایج حاصل از پژوهش حاضر که به روش تحلیلی- تاریخی به انجام رسیده نشان م یدهد که هنرمندان مدرن عراق بااستفاده از چهار منبع پیشااسلامی یا بی نالنهرینی، اسلامی، مدرن و فرهنگ عامه، نقاشی هایی را خلق کردند که در عینمدرن بودن، عراقی است و می توان آن را به درستی هنر مدرن عراق نامید. تاثیر این منابع را میتوان در قالب فرم و محتوایا به عبارت دیگر در زیبایی شناسی این آثار مشاهده کرد، که از آن میان می توان به کاربرد چشم های درشت و اغراق آمیزسومری، خطوط دورگیری ضخیم رایج در نگارگری عباسی، رنگ های بومی و تعویذها، حروف و خوشنویسی اسلامی، هلال،گنبد و مضامینی چون واقعه کربلا اشاره کرد. می توان گفت هنرمند عراقی از فرم و محتوایی استفاده می کند که پیوند هرچه بیشتر او را با مکان ، که کشور عراق است به تصویر بکشد، چراکه مکان مهم ترین عنصر تامین و حفظ هویت است.

Keywords:

نقاشی مدرن عراق , هنر اسلامی , هنر پیشااسلامی , فرهنگ عامه , هنر مدرن , بسیج منابع , افق اجتماعی , بافت گفتمانی