مینو خانی - دکتری هنر از دانشگاه اینالکوی پاریس و مدرس دانشکده هنر و معماری واحد تهران شمال دانشگاه آزاد اسلامی، ایران
کریستف بالایی - دکتری ادبیات تطبیقی. عضو هیات علمی دانشگاه اینالکوی پاریس، فرانسه
مصطفی گودرزی - دکتری هنرهای تجسمی. دانشیار دانشکده تجسمی پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران، ایران

کاظم چلیپا از اولین هنرمندانی است که نامش به عنوان نقاش انقلاب در حافظه تاریخ هنر این ملک ثبت شده است. وی دردوران دانشجویی در دانشکده هنرهای زیبای تهران در رشته نقاشی زیر نظر اساتیدی همچون هانی بال الخاص به آموختنو کسب تجربه پرداخت. از آنجا که در خانواده ای مذهبی و هنرمند رشد کرده بود، با ظهور اولین حرکت های انقلابی بهجمع هنرمندانی پیوست که به هنر متعهد و اجتماعی معتقد بودند و همراه و همگام با آنها به خلق آثاری پرداخت کهتاثیرات خود از جامعه را به شکل هنرمندانه به جامعه برمی گرداند، راهی که در دوران جنگ و پس از آن ادامه داده است.هدف از انجام این تحقیق، بررسی بازتاب جنگ در آثار کاظم چلیپا با تاکید بر پیکره زن در آثار وی بود. فرضیه تحقیقعبارت بود از : به نظر می رسد چلیپا در خلق آثار خود با پیکره زن، قصد دارد به نقش اجتماعی زنان در اتفاقات اجتماعیمعاصر همچون انقلاب و دفاع مقدس بپردازد. به همین دلیل در مقاله حاضر، بعد از نگاهی به آرا و نظرات این هنرمند درخصوص نقاشی انقلاب و دفاع مقدس، دوازده پرده از آثار وی که بازتاب جنگ در آنها دیده شد، بررسی شد و سه پرده بامحوریت نقش زن/ مادر برای مطالعه عمیق تر با تکیه بر روش شناسی آثار هنری اروین پانوفسکی انتخاب شد. روش انجاماین تحقیق، تحلیل محتوا و روش گردآوری اطلاعات به شیوه کتابخانه ای و میدانی بود.بررسی ها نشان داد که چلیپا هنرمندی مردم نگار است، وی از نشانه ها و نمادهای متعددی استفاده کرده که از میان آنهامی توان به اینها اشاره کرد : نماد گیاهی مثل گل های لاله و شقایق و درخت سرو و نخلستان، نماد مذهبی قرآن و پرچم،نماد انقلابی مثل چفیه و پیشان یبند، نماد جنگی مثل تانک و شمشیر، نماد حیوانی مثل اسب، موش و پرستو در آثارشبهره برده است. ردپای پررنگ نقاشی قهوه خانه ای در آثار چلیپا به خوبی قابل مشاهده است. موضوعاتی که در پرده هایچلیپا دیده شد عبارت بودند از : شهید، حضور نیروهای مردمی، نقش امام خمینی (ره)، رزمنده، سودجویان زمان جنگ،آواره های جنگی، زندگی بعد از جنگ و شهدای مفقودالاثر و البته موضوع بسیاری از مهم ترین آثارش، زن/ مادر است. چلیپااین زنان را در سنین مختلف جوان، بزرگسال و میانه سال تصویر و تلاش کرده تعلق آنها به قوم و منطقه خاص را نشاندهد؛ ضمن اینکه قصد اصلی وی تاکید بر نقش اجتماعی زن و روحیه حمایت گر وی طی اتفاقات اجتماعی معاصر ایرانهمچون انقلاب و دفاع مقدس بوده است.

کاظم چلیپا، نقاشی انقلاب، هنر دفاع مقدس، جنگ هشت ساله