برومند صلاحی - دانشیار اقلیم شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
مهدی عالی جهان - دانشجوی کارشناسی ارشد اقلیم شناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

بارش های سنگین، همه ساله در ایران و جهان خسارت های شدید جانی و مالی را به بار می آورند. پژوهش حاضر، به منظور بررسی سینوپتیک بارش سنگین 99/5 میلی متری یاسوج در روز 20 اسفند سال 1389 به انجام رسیده است. این پژوهش، با دیدگاه محیطی به گردش جو صورت گرفته که در آن، ابتدا مقدار بارش رخ داده، توسط ایستگاه های زمینی شناسایی شده و سپس با دریافت داده های سطوح فوقانی جو و تحلیل آنها، علل ریزش این بارش سنگین مشخص گردید. نقشه های مورد استفاده در این پژوهش، نقشه های فشار سطح دریا، ارتفاع ژیوپتانسیل، ضخامت، جت استریم، تاوایی، پیچانه، وزش رطوبتی و امگا بوده اند. تحلیل نقشه های جوی نشان دادند که در زمان وقوع بارش سنگین مذکور، پرفشارهای قوی بر روی غرب و مرکز چین، شمال شرقی پاکستان و سیبری مستقر شده و با کم فشارهای واقع بر روی سودان، جنوب شرق آسیا و ایسلند شیو شدید پیدا کرده که این اختلاف فشار شدید، باعث ناپایداری هوا شده است. در سطوح فوقانی جو، تشکیل یک بلوکینگ امگایی شکل بر روی سیبری و قرار داشتن ایران در جنوب شرق آن که محل حداکثر جریان چرخندی می باشد، بر شدت ناپایداری ها افزوده است. در زمان رخداد بارش سنگین یاسوج، رودباد جبهه قطبی بسیار بزرگی با ضخامت زیاد بر روی ایران استقرار داشته و ضخامت جو نیزبر روی منطقه مورد مطالعه، زیاد بوده است. در تمامی ترازهای 500 ،600 ، 700 ، 850 ، 925 و 1000 هکتوپاسکال، مقدار پیچانه نیز منفی بوده که سبب ایجاد شرایط کژ فشاری شدیدی شده است. حرکات قایم هوا در ترازهای 500 ، 600 ، 700 هکتوپاسکال در بخش-های جنوب و جنوب غربی منفی بوده و ضمن تقویت همگرایی و صعود هوا، با تغذیه ی رطوبتی مدیترانه ، دریای سرخ و خلیج فارس، مقدار رطوبت لازم برای تولید بارش سنگین را فراهم نموده است.

تحلیل سینوپتیک، مخاطره اقلیمی، بارش سنگین، یاسوج