علیرضا کوچکی - استاد گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
هادی زرقانی - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد
علی نوروزیان - دانشجوی دکتری بوم شناسی زراعی، گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی و مقایسه ترکیب های مختلف کشت مخلوط سه گونه زراعی آفتابگردان (.Helianthus annus L)، لوبیا قرمز (.Phaseolus calcaratus L) و کنجد (. Sesamum indicum L) بر خصوصیات رشدی، عملکرد و اجزای عملکرد، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در دو سال زراعی 89-1388 و 90-1389 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با شش تیمار و چهار تکرار انجام شد. ترکیب های مختلف کشت مخلوط شامل مخلوط ردیفی آفتابگردان، کنجد و لوبیا (A)، مخلوط ردیفی آفتابگردان، کنجد و لوبی اقرمز (دو ردیف از هر گونه) (B)، مخلوط نواری آفتابگردان، کنجد و لوبی اقرمز (چهار ردیف از هر گونه) (C) و کشت های خالص آفتابگردان (D)، لوبیا (E) و کنجد (F) (12 ردیف از هر گونه) بود. نتایج نشان داد که اثر ترکیب های مختلف کشت مخلوط بر خصوصیات رویشی، اجزای عملکرد، عملکرد بیولوژیک ، عملکرد دانه و شاخص برداشت آفتابگردان، کنجد و لوبی اقرمز معنی دار (p<0/01) بود، ولی اثر سال بر عملکرد و اجزای عملکرد سه گونه زراعی غیر معنی دار بود. با تغییر ترکیب کاشت از کشت ردیفی به سمت کشت خالص مقدار آن ها برای لوبیا و کنجد افزایش و برای آفتابگردان کاهش یافت. بیش ترین مقدار عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه کنجد، میانگین دو سال (به ترتیب با 4751 و 2207 کیلوگرم در هکتار) و لوبیا (به ترتیب با 6588 و 2719 کیلوگرم در هکتار) برای کشت خالص و بیش ترین مقدار عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه برای آفتابگردان برای کشت مخلوط ردیفی ( 12429، 5545 کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. ارزیابی نسبت برابری زمین (LER) نشان داد که بیشترین LER با 1/34 برای ترکیب ردیفی و کمترین LER با 1/01 برای ترکیب نواری چهار ردیفه مشاهده شد. بدین ترتیب، به تدریج با تغییر روش کشت ردیفی به سمت مخلوط نواری LERکاهش پید اکرد.

کشت مخلوط ردیفی، کشت مخلوط نواری، نسبت برابری زمین