بی بی الهه موسوی فر - کارشناس ارشد زراعت، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، باشگاه پژوهشگران جوان، مشهد
محمد علی بهدانی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات . دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
مجید جامی الاحمدی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات . دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند
محمد سعید حسینی بجد - دانشیار گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه بیرجند

به منظور بررسی اثر قطع آبیاری و ژنوتیپ بر غلظت کلروفیل، محتوای نسبی آب، نشت الکترولیت و عملکرد دانه در گلرنگ، آزمایشی در بهار و تابستان 1387، به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار در مزرعه دانشکده کشاورزی بیرجند اجرا شد. کرت های اصلی شامل چهار سطح قطع آبیاری (آبیاری کامل، آبیاری تا مرحله دانه بندی، آبیاری تا مرحله گلدهی و آبیاری تا مرحله تکمه دهی) بوده و سه ژنوتیپ گلرنگ بهاره (محلی اصفهان، اصفهان28 و IL111) در کرت های فرعی قرار گرفتند. نتایج حاصل حاکی از تاثیرپذیری عدد کلروفیل متر، محتوای نسبی آب، ثبات غشاء سلولی و عملکرد دانه از قطع آبیاری بود، به طوری که با افزایش مدت زمان قطع آبیاری، افزایش در نشت الکترولیت و کاهش در محتوای نسبی آب و عملکرد دانه در گیاهان مشاهده شد. بین نشت الکترولیت از سلول های برگ گیاهان و عملکرد دانه رابطه منفی وجود داشت و گیاهانی که در طی فصل رشد زودتر با قطع آبیاری مواجه شدند، آسیب بیشتری به غشاء های سلولی آنها وارد شد و همین امر بر توان تولیدی آنها تاثیر منفی داشت. تنش های ملایم و شدید خشکی، به ترتیب افزایش و کاهش در شاخص کلروفیل (SPAD) را موجب شدند. ژنوتیپ های محلی اصفهان و اصفهان28 نیز به عنوان ژنوتیپ های مقاوم به خشکی معرفی شدند زیرا از نشت الکترولیت کمتر و محتوای نسبی آب بیشتری در شرایط تنش برخوردار بودند. اما به طور کلی ژنوتیپ محلی اصفهان به دلیل بومی بودن و خوپذیری بیشتر به شرایط آب و هوایی خراسان جنوبی دارای بیشترین عملکرد دانه بود و لذا این ژنوتیپ جهت کاشت در منطقه پیشنهاد می شود.

ژنوتیپ گلرنگ، قطع آبیاری، غلظت کلروفیل، محتوای نسبی آب، نشت الکترولیت، عملکرد دانه