مسعود خزاعی - کارشناس ارشدزراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند

یکی از اصول اساسی در هر آزمایش تکرار تیمارهای آن است به نحوی که بدون تکرار امکان استدلال آماری در مقایسه تیمارها وجود ندارد. استفاده از تعداد تکرار کافی در آزمایش تاثیر زیادی در اعتبار علمی آن دارد، ولی در اغلب موارد دقت لازم در این خصوص به عمل نمی آید. عموما انتخاب تعداد تکرار براساس سوابق آزمایشاتی که در شرایط مشابه صورت گرفته است انجام می شود، ولی باید توجه داشت که تعداد تکرار در هر آزمایش بستگی خاص به شرایط همان آزمایش دارد. در این تحقیق تلاش شده است تا با تاکید بر آزمایشات کشاورزی، تاثیر تعداد تکرار در آزمایش بر نتایج به دست آمده مورد بحث و بررسی قرار گیرد. نتایج نشان داده است که با افزایش نوسانات خطای آزمایش، و نیز کاهش میزان اختلافی که می بایست بین تیمارها پیدا شود برای دست یابی به یک حداقل سطح معنی داری و نیز توان قابل قبول در آزمون، یک حداقل تعداد تکرار مورد نیاز خواهد بود. حداقل تعداد تکرار مورد نیاز با کنترل نوسانات خطای آزمایش کاهش می یابد. لذا در آزمایشاتی که در شرایط کنترل شده، نظیر اتاقک رشد، انجام می شود معمولا در شرایط یکسان تعداد تکرار کمتری مورد نیاز خواهد بود. علاوه بر این در صورت یکنواختی بیشتر مواد آزمایشی نیز، تکرار کمتری مورد نیاز خواهدبود. تعداد تکرار کم موجب کاهش توان آزمون خواهد شد و فقط از طریق بالا بردن تعداد تکرار می توان سطح معنی داری و توان آزمون را هم زمان در سطح بالایی حفظ نمود.

تکرا،توان آزمون، سطح معنی داری