جاسم امینی فر - دانش آموخته کارشناسی ارشد زراعت
غلامرضا محسن آبادی - استادیارگروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان
محمدحسن بیگلویی - استادیار گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان
حبیب الله سمیع زاده - دانشیارگروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلان

به منظور ارزیابی عملکرد و مراحل فنولوژیک سویا تحت شرایط کم آبیاری، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه گیلان در سال 1388 اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل چهار سطح آبیاری بود که در پتانسیل های رطوبتی 35-30 (I1)، 55-50 (I2) و 75-70 (I3) سانتی بار خاک آبیاری انجام شد و یک سطح بدون آبیاری (I4) و فاکتور فرعی شامل هفت رقم سویا به نام های 033، 032 و سحر (از گروه رسیدگی 4)، ال.17، کلارک، زان و مادری (از گروه رسیدگی 3) بود. سطوح پتانسیل رطوبتی خاک با استفاده از تانسیومتر کنترل شد. برای تعیین نیاز حرارتی از سیستم درجه-روز رشد استفاده شد. واحد حرارتی مورد نیاز از طریق آمار روزانه هواشناسی برای مراحل کاشت تا گل دهی، کاشت تا غلاف دهی، کاشت تا پر شدن دانه، کاشت تا رسیدگی، طول دوره پر شدن دانه و طول دوره زایشی، تعیین شد. در زمان رسیدن نیز صفت های ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، وزن دانه در بوته، وزن بوته، عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک مورد بررسی قرار گرفت. با کاهش رطوبت قابل دسترس، ظهور غلاف به تاخیر افتاد. متعاقب با این مسیله مرحله پر شدن دانه نیز به طور معنی داری تحت تاثیر کم آبیاری قرار گرفت. همچنین کم آبیاری اجزای عملکرد را به طور معنی داری کاهش داد. اثر رقم نیز بر اجزای عملکرد و تمام مراحل فنولوژیک معنی دار بود. رقم 033 بیشترین عملکرد را به خود اختصاص داد. به طور کلی، نتایج این آزمایش نشان داد که کم آبیاری قادر است با ایجاد تاخیر در وقوع به موقع مراحل فنولوژیک و کاهش اجزای عملکرد، موجب کاهش عملکرد سویا گردد، به طوری که حداقل طول دوره کاشت تا مرحله غلاف دهی و بیشترین عملکرد در تیمار آبیاری I1 به دست آمد. بنابراین، با توجه به نتایج این آزمایش به نظر می رسد که انجام آبیاری بر اساس تیمار I1 می تواند باعث بهبود رشد گیاه و عملکرد سویا در منطقه رشت شود.

اجزای عملکرد، سویا، کم آبیاری، فنولوژی، عملکرد