مرتضی گلدانی - دانشیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
سید فاضل فاضلی کاخکی - استادیار مرکز آموزش جهاد کشاورزی شهید هاشمی نژاد خراسان رضوی

استفاده از کودهای آلی سبب افزایش حاصلخیزی خاک، بهبود رشد و تولید در گیاهان زراعی می شود. به این منظور آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سه تکرار در شرایط گلخانه اجرا شد که در آن فاکتور اول سه اکوتیپ کنجد (MSC3, MSC6, MSC7) و فاکتور دوم شش تیمار کودی شامل: کود توام شیمیایی و دامی (216 گرم کود دامی و 1 گرم کود شیمیایی NPK)، کود شیمیایی NPK (2 گرم)، کود دامی (228 گرم)، کود ورمی کمپوست (192 گرم)، کود کمپوست گرانوله گوگردار (192 گرم) در هر گلدان و شاهد (عدم مصرف کود شیمیایی و آلی) بود. نتایج نشان داد که صفات مورفولوژیک، وزن دانه و اجزاء آن تحت تاثیر تیمار های کودی معنی دار شد، به طوری که بیشترین ارتفاع بوته، تعداد و طول شاخه در بوته از اعمال تیمار توام کود شیمیایی و دامی به دست آمد. اکوتیپ MSC3 با حدود 73 درصد افزایش نسبت به شاهد بیشترین زیست توده را در تیمار توام کود شیمیایی و دامی داشت. بیشترین تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، وزن صد دانه و وزن دانه در بوته به ترتیب با مقدار 2/21، 5/54، 257/0 و 95/1 نیز از اعمال تیمار توام کود شیمیایی و دامی در اکوتیپ MSC3 به دست آمد. کمترین وزن دانه در بوته در تیمار شاهد و در اکوتیپ MSC7 و به مقدار 450/0 گرم در بوته حاصل شد. پاسخ سه اکوتیپ (MSC3، MSC6، MAC7) به کاربرد کود ورمی کمپوست روندی مشابه داشت به طوری که وزن دانه در بوته در آنها بیشتر از یک گرم بود و در تیمار های کودی دیگر این روند مشاهده نشد. ضرایب همبستگی صفات مورد بررسی نشان داد که وزن دانه در بوته همبستگی مثبت و معنی داری را با تعداد کپسول در بوته (**83/0 =r)، ارتفاع (**68/0 =r) و زیست توده (**51/0 =r) دارد. نتایج این مطالعه نشان داد که تلفیق کودهای آلی و شیمیایی در بهبود خصوصیات رشدی و عملکرد در گیاه کنجد موثر است.

کود دامی، کود کمپوست گرانوله گوگرد دار، ورمی کمپوست