سمانه نجیب نیا - دانشجوی دکتری دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا کوچکی - استاد گروه زراعت و اصلاح ن باتات، ،دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی نصیری محلاتی - استاد گروه زراعت و اصلاح ن باتات، ،دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
حسن پرسا - مربی گروه پژوهشی بقولات، پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی راندمان جذب، مصرف و بهره وری آب در سیستم های تک کشتی و چندکشتی سه گیاه کلزا، لوبیا و ذرت، آزمایشی در سال زراعی 87-1386 در منطقه مشهد به مرحله اجرا درآمد. در این بررسی، 6 تیمار کشت شامل سه تیمار تک کشتی برای هر یک از سه گیاه (کلزا در اول مهر، ذرت و لوبیا در 10 اردیبهشت) و سه تیمار چندکشتی شامل تیمار چندکشتی دوگانه (کشت همزمان لوبیا و ذرت در 10 اردیبهشت)، چندکشتی تاخیری دومرحله ای (کلزا در اول مهر و لوبیا و ذرت در 10 اردیبهشت) و چندکشتی تاخیری سه مرحله ای (کلزا در اول مهر، لوبیا در 20 فروردین و ذرت در 10 اردیبهشت) در نظر گرفته شد. این آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. بر اساس نتایج، ترکیب کشت، تاثیر معنی داری (01/0p≤) بر راندمان جذب، مصرف و بهره وری آب داشت. در بین تیمارهای چندکشتی، چندکشتی تاخیری دومرحله ای بیشترین راندمان جذب (43/0)، چندکشتی تاخیری سه مرحله ای بیشترین راندمان مصرف و بهره وری بر اساس عملکرد بیولوژیک (به ترتیب با 82/1 و 73/0 گرم بر مترمربع در میلی متر) و چندکشتی دوگانه بیشترین راندمان مصرف و بهره وری بر اساس عملکرد دانه (به ترتیب با 43/0 و 17/0 گرم بر مترمربع در میلی متر) را نشان دادند. در بین تیمارهای تک کشتی کلزا بیشترین راندمان جذب (26/0) و بیشترین راندمان مصرف و بهره وری بر اساس عملکرد بیولوژیک (به ترتیب با 82/6 و 75/1 گرم بر مترمربع در میلی متر) و ذرت بیشترین راندمان مصرف و بهره وری بر اساس عملکرد دانه (به ترتیب با 5/1 و 35/0 گرم بر مترمربع در میلی متر) را داشتند. در مجموع، تیمار چندکشتی تاخیری دومرحله ای از نظر راندمان جذب، تک کشتی کلزا از نظر راندمان مصرف و بهره وری بر اساس عملکرد بیولوژیک و تک کشتی ذرت از نظر راندمان مصرف و بهره وری بر اساس عملکرد دانه، برتر بودند. با توجه به نتایج این آزمایش به نظر می رسد چنین ترکیب هایی از کشت به علل مختلف از جمله سایه اندازی کلزا روی گیاهچه های جوان لوبیا و ذرت نتیجه مطلوب حاصل ننماید و لذا لازم است آزمایش های بعدی به نحوی طراحی گردند که تلاقی دوره رشد گیاهان همراه با کلزا بسیار کمتر از آنچه در این آزمایش بود، تنظیم شود و تاریخ های کاشت به نحو دیگری تنظیم گردند.

چندکشتی تاخیری، چندکشتی دوگانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه