پرویز رضوانی مقدم - استاددانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
محمدبهزاد امیری - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، ،دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
حمیدرضا احیایی - دانشجوی دکتری گروه زراعت و اصلاح نباتات، ،دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

به منظور بررسی اثر کودهای زیستی مختلف بر عملکرد و اجزای عملکرد کنجد (Sesamum indicum L.) آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 7 نوع کود زیستی مختلف شامل: 1- نیتراژین (دارای باکتری های Azotobacter sp.، Azospirillum sp. و Pseudomonas sp.)، 2- نیتروکسین (دارای باکتری های Azotobacter sp. و Azospirillum sp.)، 3- سوپرنیتروپلاس (دارای باکتری های Azospirillum sp.، Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، 4- باکتری های حل کننده فسفات (دارای باکتری های Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، 5- بیوفسفر (دارای باکتری های Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، 6- نیتروکسین به علاوه باکتری های حل کننده فسفات و 7- نیتروکسین به علاوه بیوفسفر و تیمار شاهد بودند. نتایج نشان داد که عملکرد دانه تحت تاثیر کودهای زیستی مختلف قرار گرفت و از این نظر تلفیق کودهای نیتروکسین و باکتری های حل کننده فسفات نسبت به سایر تیمارها برتری داشت. برتری استفاده تلفیقی از کودهای نیتروکسین و باکتری های حل کننده فسفات در وزن دانه در بوته و شاخص برداشت نیز مشاهده شد. نتایج حاکی از آن بود که کودهای زیستی نیتراژین، نیتروکسین به علاوه بیوفسفر، نیتروکسین به علاوه باکتری های حل کننده فسفات، بیوفسفر، باکتری های حل کننده فسفات و نیتروکسین به ترتیب باعث افزایش 62، 53، 51، 36 و 30 درصدی وزن خشک غلاف در بوته در مقایسه با تیمار شاهد شدند. گر چه اثر کودهای زیستی بر میزان روغن دانه معنی دار نبود، ولی استفاده از بیوفسفر و نیتراژین میزان روغن دانه را به طور جزیی (به ترتیب 5/1 و 1 درصد) افزایش داد. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که استفاده از کودهای زیستی ضمن افزایش عملکرد و بهبود خصوصیات کیفی کنجد می تواند وابستگی به کودهای شیمیایی و مخاطرات زیستی آنها را کاهش داده و به عنوان راهکاری بوم سازگار جهت توسعه کشاورزی پایدار و حفظ سلامت بوم نظام ها مورد توجه قرار گیرد.

باکتری های حل کننده فسفات، بیوفسفر، دانه های روغنی، سوپرنیتروپلاس، نیتراژین، نیتروکسین