بهمن جعفرنیا - دانش آموخته دکترا، پردیس بین الملل دانشگاه فردوسی مشهد
احمد زارع فیض آبادی - دانشیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
رضا قربانی - استاد گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
پرویز رضوانی مقدم - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی

تراکم کشت و تغذیه چغندرقند با استفاده از روش های غیر شیمیایی مانند استفاده از کود بیولوژیک، که در جهت کاهش آلودگی محیط زیست و آب های زیرزمینی می باشند، در تولید چغندرقند در ایران وجهان از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند. به منظور بررسی تاثیر تراکم بوته و مصرف کودهای نیتروژنه و بیولوژیک بر صفات کیفی چغندرقند (Beta vulgaris L.)، آزمایشاتی در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در مشهد و مزرعه تحقیقاتی کشاورزی کارخانه قند تربت جام در سال 1390 به اجرا درآمدند. تیمارها در این مطالعه شامل سه تراکم گیاهی (60000، 90000 و 120000 بوته در هکتار)، سه تیمار کود نیتروژن (0، 100 و 200 کیلوگرم نیتروژن در هر هکتار) و دو تیمار کود بیولوژیک حاوی باکتری های نیتروباکتر5 و آزوسپیریلوم 6 (مصرف و عدم مصرف کود بیولوژیک) بودند. آزمایشات به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار انجام شد. نتایج نشان داد که در هر دو منطقه افزایش تراکم بوته از 60000 تا 120000 بوته در هکتار باعث کاهش ناخالصی های پتاسیم و سدیم در ریشه چغندرقند شد. مصرف 200 کیلوگرم در هکتار کود نیتروژنه، درصد قند خالص در ریشه را کاهش داد. با مصرف 100 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به همراه کود بیولوژیک و تراکم 90000 بوته در هکتار، میزان ناخالصی های ریشه چغندرقند (سدیم، پتاسیم و آلفا آمینو نیتروژن) کاهش و عملکرد قند خالص و ناخالص افزایش یافت. رابطه میزان ناخالصی های ریشه چغندرقند با یکدیگر مثبت و معنی دار بود در حالی که رابطه منفی و معنی داری با درصد قند خالص و ناخالص داشتند. به طور کلی مصرف کود بیولوژیک در کشت چغندرقند باعث بهبود خصوصیات کیفی ریشه و صرفه جویی در مصرف کود نیتروژن شد.

آزوسپیریلوم، قند خالص، قند قابل استحصال، نیتروباکتر