پردیس رازانی - کارشناس ارشد معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.
ویدا نوروز برازجانی - استادیار و عضو هیات علمی گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.

این نوشتار جستاری است پیرامون مبحث خلاقیت در معماری به عنوان محصولی که هم به واسطه ی آفرینش معمار و طراح خود، و هم در گرو رفتارهای فضایی زاییده ی کاربران آن حیات می یابد. بر این اساس این پرسش مطرح می گردد که با توجه به چنین تعریفی از معماری، آیا می توان خلاقیت آن را به خلاقیت معمار محدود دانست و آیا خلاقیت کاربر فاقد هر گونه تاثیری بر سرنوشت فضاهای معماری و شهری است هدف این مقاله بررسی نقش خلاقیت کاربران و برهم کنش ایشان با معمار در آفرینش فضاهای معماری و شهری است. در این نوشتار ابتدا به بررسی مفهوم خلاقیت و تحولات تاریخی آن پرداخته شده و سپس با تمرکز بر مباحث پسامدرن در مورد خلاقیت و بررسی نقش کاربر از دیدگاه نظریه پردازان این دوره، به یک نمونه موردی از برهم کنش معمار و کاربر در خلق فضاهای معماری اشاره شده است. این مقاله در نهایت این گونه نتیجه می گیرد که اگرچه خلاقیت معمار و طراح همواره عامل مهمی در شکل گیری محصولات معماری بوده است، اما با توجه به ماهیت پویای جوامع و فضاهای انسانی و همچنین با تمرکز بر حیات طولانی مدت فضاهای معماری و شهری در جوامع دایما در حال تغییر امروزی، درنظر گرفتن خلاقیت کاربر در روند طراحی و تولید معماری، به عنوان محصولی که در نهایت به کاربران آن تعلق می یابد و نه معمار و مولف آن، امری ضروری است. لازم به ذکر است که روش تحقیق در این نوشتار توصیفی و رویکرد آن تفسیرگرا بوده و غالب منابع مورد بررسی در این پژوهش منابعی هستند که به موضوع خلاقیت پرداخته و به صورت تحلیلی به بررسی جریان های فکری معماری در قرون اخیر در حوزه بحث خلاقیت و آفرینش آثار هنری پرداخته اند.

پیدایش خلاقیت، مرگ مولف، انواع کاربر، کاربر خلاق، طراحی مشارکتی