آرزو احمدی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، گروه معماری ، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران
فاطمه رهبری - کارشناس ارشد معماری، گروه معماری، واحد سمنان، دانشگاه آزاد اسلامی، سمنان، ایران

زنان از نظر فضایی، متفاوت از مردان در شهرها ساکن می شوند. آن ها نه تنها به صورتی متفاوت با مردان، با شهر ارتبط برقرار می کنند، بلکه درک متفاوتی نیز از شهر دارند. این تفاوت ریشه در الگوهای رفتاری و ماهیت ادراک محیط آنان دارد. در نتیجه این تفاوت، نیازها و انتظارات دو جنس نیز متفاوت است. از آنجا که برنامه ریزی شهری حرفه ای مردسالار بوده، بنابراین نیازهای زنان به عنوان اولویت چندم شناخته شده است به طوری که بسیاری از اندیشمندان معتقدندکه مردان، شهرها را برای مردان ساخته اند. یکی از رویکردهای جدید برای تامین رضایت و امنیت بیشتر زنان در فضاهای شهری توسل به جداسازی زنان و مردان در فضاهای عمومی و ایجاد تسهیلات و خدمات اختصاصی برای آنان است; که با انگیزه ها و دلایل مختلف در کشورهای پیشرفته و هم در کشورهای درحال توسعه پیگیری می شود. ایجاد پارک ها و سراهای ویژه زنان در راستای همین رویکرد است. فرهنگ به عنوان بعدی زیربنایی، نقش گسترده ای را در دستیابی به پایداری ایفا می کند. در این راستا توجه به پایداری اجتماعی زنان، در جهت روشن کردن وضعیت اجتماعی آنها موضوعی بنیادی محسوب می شود. می توان گفت؛ هر قدر غنای فرهنگی شهر افزایش یابد؛ آن شهر از سطح پایداری بالاتر برخوردار خواهد بود و موجب آن خواهد شد؛ که در این روند، شکل گیری معماری پایدار، از جایگاه خاص خود برخوردار گردد. این مقاله با روشی تحلیلی- توصیفی و در سه بخش تدوین شده است. بخش اول تعریف مفاهیم، بخش دوم بررسی حضور زنان در فضاهای شهری در طول تاریخ و بخش سوم، بررسی مفاهیم مهم در طراحی شهری و توجه به معماری پایدارمی باشد. همچنین تحقیق بر اساس تدوین و تکمیل پرسشنامه، بیانگر آن است; که توجه به کیفیت کالبدی و عملکردی فضاهای خاص بانوان و خلق بستری جهت رویدادهای مختلف فرهنگی و اجتماعی، در چنین فضاهایی منجر به القای حس تعلق خاطر و زمینه ساز بهبود فرهنگ جامعه می شود. با این هدف به فاکتورهای موثر بر حضور زنان در فضاهای شهری، همچون: وجود انگاره های دسترسی، امنیت، آسایش، هم آوایی با طبیعت، پویایی و جذابیت، رویدادپذیری و رمزگرایی و ... اشاره شده است.

زنان، فضاهای شهری، عدالت جنسیتی، معماری پایدار