زهرا برزگر - عضو هیات علمی دانشگاه پیام نور تهران
آناهیتا حاتمی پور - کارشناسی شهرسازی، دانشکده هنر و معماری پیام نور شیراز
پیام اصولی - کارشناسی معماری، دانشکده فنی و مهندسی شهید باهنر شیراز

معماری دوره قاجار ادامه دهنده معماری دوره صفویه است و در قسمت اندرونی و بیرونی ساختمان های مسکونی اسکلتسازی های مقاوم و نماسازی با پدیده های مقاوم هنری مشاهده میشود.گرایش معماری دوره پهلوی اول را میتوان همان معماریدوره اواخر قاجار با تلفیق عناصر وارداتی است که بیشترین ساخت و ساز به صورت سنتی بوده است.در این پژوهش هدفبررسی علل تحول معماری مسکونی دوره قاجار و پهلوی اول است. مقاله حاضر با استفاده از روش ترکیبی (کیفی و کمی) بودهاست با حضور در محله های تاریخی و مصاحبه با اساتید و ساکنان قدیمی محله های تاریخی شناخت تعدادی از خانه هاصورت گرفت. همچنین از منابع اسنادی، شفاهی و همچنین اسناد موجود در میراث فرهنگی استفاده شد. نمونه های موردمطالعه خانه حبیب شیرازی ، شفیعی اردکانی ، سید علی جوکار(شاهزاده جمالی)، دخانچی ،سعادت ، شاپوری، حاج عماد الملکبصیری، محمد کاظم کاویانی، حاج ابراهیم مستغنی و حسن حلی ساز میباشد. دردوره قاجارعناصر سنتی معماری ایران به چشممی خورد، عناصری مانند بادگیر، جام خانه و دیگر عناصر سنتی.معماری دوره پهلوی برگرفته از غرب ایت که به علت رکوداقتصادی رشد چندانی نداشت اما بعد ار پایان جنگ روش های نوین در ساخت مسکونی پیاده شد.

تحول معماری مسکونی ، دوره قاجار، پهلوی اول، خانه های تاریخی شیراز