مهسا فاطمی - دانشجوی دکتری بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز
غلامحسین زمانی - استاد بخش ترویج و آموزش کشاورزی دانشگاه شیراز

پرورش و تامین نیروی انسانی شایسته برای خدمت در بخش کشاورزی با بهرهگیری ماهرانه از سرمایههای مادی و طبیعی محقق میشود. ترویج کشاورزی با پذیرش نقش بازسازی فکری و حرفهای مستمر کشاورزان و روستاییان در راستای تامین نیاز فکری، عقلی و تقویت بنیه حرفهای آنها نقش بسزایی در توسعه کشاورزی و روستایی انجام میدهد. روشهای آموزشی در ترویج، طرق مختلف آموزشی است که مروجین برای اشاعه پدیدهها و شیوههای نوین کشاورزی در روستا از آنها استفاده مینمایند. با توجه به اهمیت فرآیند آموزش در ترویج، هدف پژوهش حاضر واکاوی بکارگیری و اثربخشی انواع روشهای آموزشی- ترویجی از دیدگاه مروجان کشاورزی شهرستان شیراز است. برای این منظور با بهرهگیری از تکنک پیمایش و ابزار پرسشنامه، دادهها و اطلاعات لازم، طبق روش نمونهگیری تصادفی ساده از 90 نفر از مروجان کسب شد. روایی پرسشنامه توسط صاحبنظران ترویج و آموزش کشاورزی و پایایی آن نیز با اجرای آزمون راهنما مورد تایید قرار گرفته و اصلاحات مورد نیاز انجام شد. ضرایب آلفای کرونباخ متغیرهای پژوهش بین 0.65 تا 0.85 بود. یافتههای پژوهش نشان داد که بیشترین استفاده مروجان به ترتیب از روشهای آموزشی انبوهی (توزیع بروشور، نشریه و پوسترهای ترویجی ، گروهی دعوت از متخصص مدعو، سخنرانی، کارگاه آموزشی و سپس انفرادی تماسهای رو در رو، آموزش از طریق تلفن همراه است. این در حالی است که دیدگاه آنان در مورد اثربخشی این روشها به ترتیب روشهای گروهی، انفرادی و در وهله آخر روشهای انبوهی است. آزمون تحلیل واریانس نشان داد که میان گروههای مختلف مروجان از لحاظ سابقه کاری و همچنین تعداد کلاسهای برگزار نموده نیز تفاوتهای معناداری از نظر تعداد سالهای تحصیل، میزان رفت و آمد به روستا، رضایت شغلی و دیدگاه نسبت به اثربخشی روشهای آموزشی وجود دارد. نتایج رگرسیون نشان داد که سطح ارتباط مروج با کشاورزان، رضایت شغلی، سطح تحصیلات مروج، میزان رفت و آمد به روستا و نگرش مروج نسبت به آینده کشاورزی سازههای موثر بر میزان بکارگیری و اثربخشی انواع روشهای آموزشی توسط مروجان محسوب میشوند. در نهایت نیز سعی شده است تا پیشنهادهایی کاربردی راستای توسعه و بهبود فرآیند بکارگیری روشهای آموزشی- ترویجی ارایه گردد.

مروج کشاورزی، روشهای انبوهی، روشهای گروهی، روشهای انفرادی، اثربخشی، نگرش