حلیمه رضایی کهخا - دانشجوی کارشناسی ارشد بیابان زدایی دانشگاه زابل،
حسین پیری صحراگرد - استادیار دانشکده آب و خاک گروه مرتع و آبخیز داری دانشگاه زابل

این پژوهش به بررسی نقش مولفههای توسعه انسانی و فقر در روند بیابانزایی و ارایه راهکارهای مدیریت مشارکتی در شهرستان زهک می پردازد.با توجه به اینکه تعداد کل جمعیت در این روستاها 5300 نفراست تعداد نمونه لازم جهت انجام تحقیق براساس فرمول کوکران 384 نفر تعیین شد. ابزار گردآوری دادهها پرسشنامه بود. برای تایید روایی پرسشنامه طراحی شده در اختیار استاد راهنما و استاد مشاور قرارداده شد و پیشنهادات اصلاحی آنان مورد توجه قرار گرفت. جهت سنجش پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که ضریب آلفای بدست آمده برابر 0.87 بود که نشاندهنده پایایی و اطمینان پرسشنامه بود. تجزیه و تحلیل دادهها و شاخص های مشارکتی های اقتصادی و اجتماعی با استفاده از آمار توصیفی شامل فراوانی، انحرافمعیار و میانگین و تحلیلاستنباطی براساس نرمافزارهای EXCEL و SPSS انجام گرفت. نتایج نشان داد میزان تاثیرتهیه نان در بیابانزایی بیشتر از سایر انواع دیگر سوخت های مصرفی می باشد بعبارتی از آنجایی که بیشتر مصارف روستاییان برای پخت و پز و گرمایش و تهیه نان از سرشاخه های درختان و بوته ها می باشد این امر باعث افزایش بیابانزایی در طول زمان می گردد که هرچه این مصارف بیشتر باشد بیابانزایی با سرعت بیشتر صورت می گیرد. هر چه برگزاری و آموزش روستاییان برای درست بهینه استفاده کردن منابع بیشتر باشد تخریب و بیابان زایی کمتر اتفاق خواهد افتاد .تسهیلات دولتی به روستاییان هر چه بیشتر داده شود از تخریب منابع طبیعی و کشت و ذرع جلوگیری خواهد شد و این امر باعث کاهش بیابان زایی خواهد شد لذا برای جلوگیری از فرایند بیابانزایی ارایه تسهیلات لازم به کشاورزان و روستاییان لازم و ضروری می باشد. براساس نتایج بدست آمده مشارکت های مردمی و جوامع محلی در امر بیابان زدایی دارای رابطه مستقیم معنادار می باشد لذا هرچه مشارکت های مردمی و جوامع محلی بیشتر باشد سرعت بیابان زدایی نیز افزایش خواهد یافت.

بیابانزایی، زهک، اقتصادی، نان، مشارکت