اسماعیل کرمی دهکری - استادیار ترویج کشاورزی و توسعه روستایی - گروه ترویج و آموزش کشاورزی ، دان
صفا فرخی - هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام

مدیریت منابع طبیعی پایدار مستلزم دانش و اطلاعات بهره برداران روستایی و عشایری جهت مشارکت فعال آنان در حفاظت و احیا منابع طبیعی و بهبود معیشت پایدار خانوارهایشان می باشد. هدف این مطالعه ارزیابی نیازهای بهره برداران روستایی در زمینه تکنولوژی های حفاظت از آب و خاک در پروژه های آبخیزداری است. در یک مطالعه موردی از طریق گروههای متمرکز، مصاحبه های نیمه ساخت یافته و پرسشنامه، داده ها با مشارکت کارشناسان استان کرمانشاه و بهره برداران روستایی حوزه آبخیز فش استان کرمانشاه بدست آمد.نتایج نشان می دهد که بهره برداران روستایی حوزه آبخیز فش استان کرمانشاه بدست آمد. نتایج نشان میدهد که بهره برداران وابستگی شدیدی به حوزه داشته و از منابع اقتصادی خرد و محدودی برخوردار بودند که به نوبه خود منجر به فشار بیش از حد بر استفاده از منابع طبیعی و تشدید تخریب منابع می گردید. نسبت بالای اراضی دیم به کل اراضی و شیب اراضی بر بحران های آبی و خاکی در حوزه شدت می بخشید.مهمترین بحران های تحلیل شده عبارت بودند از تخریب مراتع، فرسایش خاک، کمبود و کاهش منابع آبی، سیلاب، جمع شده رسوب پشت سد و بندها و تخریب حاشیه رودخانه. دیدگاههای کارشناسان بر آن بود که بهره برداران باید در مورد وقوع و اهمیت این بحران ها آگاهی زیادی داشته باشند. برخلاف دیدگاه کارشناسان که بر پایین بودن سطح موجود اطلاعات بهره برداران تاکید می کردند، روستاییان سطح اطلاعات و گرایش قابل توجه ای در این زمینه نشان دادند(به جز در مورد پیش بینی سیلاب ها). بنابراین میزان شکاف یا نیاز اطلاعاتی در این زمینه نسبتاً کم بوده و اولویت بندی کارشناسان با روستاییان متفاوت می باشد. از سوی دیگر، بهره برداران از سطح دانش و مهارت کمتری در خصوص کنترل و مدیریت این بحران ها و منابع طبیعی همچنین متنوع ساختن معیشت خانوارهایشان برخوردار بودند که نشان دهنده نیاز اطلاعات و یادگیری بالا در این زمینه می باشد. بنابراین برنامه های مداخله گری ترویج و سیاستگذاری های مدیریت منابع طبیعی باید بیشتر بر این موارد تاکید کنند.

دانش، نیاز اطلاعاتی ، آبخیز داری، مدیریت منابع طبیعی ، یادگیری