جایگاه حقوقی حمایت از محیط زیست در قوانین ایران

با توجه به اهمیت حیات انسانها و ارتباط مستقیم آن با مسایل محیط زیست، مشکلات زیست محیطی به بزرگترین چالش پیش روی زندگی عصر حاضر تبدیل شده است، از این رو موضوع موردتوجه سازمان های بین المللی، دولت ها و سازمان های غیردولتی و تشکل های مردم نهاد و از همه مهمتر شهروندان می باشد. براین اساس از ابعاد مختلف این موضوع مورد بحث پژوهشگران و برنامهریزان قرار گرفته و هدف تحقیق حاضر تبیین جایگاه وضعیت محیط زیست در حقوق ایران می باشد.تا آنجا که بررسی شده است موضوع تحقیق، هیچگاه بطور کامل قبلا مورد کنکاش واقع نشده ولی بطور جزیی تحقیقاتی صورت گرفته است. آگاهی برنامه ریزان و تصمیم گیران، فعالان اقتصادی و صنعتی، مدیران بخش های مختلف نهادهای غیردولتی و فعالان محیط زیست از وضعیت حقوقی مسایل محیط زیست (مخصوصا با توجه به اینکه بعضی مسایل محیط زیست دارای بعد کیفری می باشد) می تواند نقش بسزایی در توسعه فرهنگ حفاظت از محیط زیست و نیز بهبود ارتباط مسایل توسعه و محیط زیست، داشته باشد. از این رو برای تبیین دقیق تر قضیه، تمامی قوانین و اسناد بالادستی (قانون اساسی و سیاست های کلی نظام) و نیز آیین نامه های مرتبط بررسی شده اند. برای بررسی دقیق تر و مشاهده سیر تحول حقوق ایران در این زمینه، به موازین بین المللی (که از نظر حقوقی، جزیی از مقررات قابل استناد در حقوق ایران می باشد) نیز اشاره ای کوتاه شده است. پس از آن، محیط زیست در قوانین و مقررات قبل از انقلاب اسلامی مورد کنکاش کوتاهی قرار گرفته و سپس به بررسی سیر قوانینی که بعد از انقلاب تاکنون در این زمینه تدوین و تصویب شده، پرداخته است. با توجه به اهمیت قوانین برنامه پنج ساله توسعه، این امر بطور جداگانه بررسی شده است. در یک نگاه کلی به سیر قوانین و مقررات از زمان تصویب اولین مقررات تاکنون، به خوبی نمایان می شود که در 20 سال اخیر چقدر مسایل محیط زیست از نظر قانونگذار ایران اهمیت پیدا کرده است.

Keywords:

محیط زیست , قانون اساسی , موازین بین المللی , سیاست های کلی نظام , برنامه های توسعه