پروین صفی خانی - دانشجو کارشناسی ارشد بیابانزدایی، گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان
یحیی اسماعیل پور - استادیار گروه مرتع و آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان
ابراهیم رضازاده کته سری - کارشناس ارشد باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان

وجود تنش آبی شدید، باعث کاهش فتوسنتز گیاهان و اختلال در بسیاری از فرایندهای فیزیولوژیک، توقف رشد وسرانجام خشک شدن و مرگ گیاه در اثر کمبود آب خواهد شد. هیدروژل های سوپر جاذب یا ابر جاذب، پلیمرهاییهستند که میتوانند مقادیر زیادی از آب را جذب کنند. ذرات هیدروژل سوپرجاذب بدون حل شدن تا رسیدن به حجمتعادلی خود متورم شده و با اصلاح محیط ریشه دوانی گیاه، نتایجی مانند بهبود بافت خاک، کاهش دور آبیاری وافزایش نگهداشت آب دارند. جمعبندی تحقیقات متعدد انجام شده توسط نگارندگان نشان داد مهمترین ویژگی هایفیزیکوشیمیایی موثر بر انتخاب و بکارگیری هیدروژل شامل موارد زیر است. از نظر شیمیایی: هیدروژل هایپلی اکریل آمید رایج ترین نوع هیدروژل قابل کاربرد در پروژه های منابع طبیعی و کشاورزی که با هدف بهبود ویژگی هایهیدرولوژیک خاک میشوند بوده، pH خنثی در محدوده 6 تا 7 داشته، اثر سوء و سمی بر خاک ندارند. ظرفیت جذبآب این پلیمرها بالاست و حتی در شرایط کاربرد در محیط خاک در مناطقی با کیفیت پایین آب و خاک کارایی لازم راحداقل به مدت یک تا دو سال حفظ خواهند کرد. این پلیمرها جزء کاتیونی دارند که اغلب از سدیم یا پتاسیم تشکیلشده است. با توجه به اثر تخریبی سدیم در خاک پس از تجزیه هیدروژل کاربرد پلیمرهای دارای پتاسیم توصیهمی شود. از نظر فیزیکی مهمترین ویژگی هیدروژل دانهبندی آن است که هر چقدر ریزدانهتر باشد سرعت جذب بالاتریدارد و کاربرد آن نیز در زمان استفاده راحتتر است اما در این حالت سرعت تجزیه و کاهش توان جذب آب نیز افزایشمی یابد. در نتیجه در پروژه های کوتاه مدت بهره گیری از پلیمر ریزدانه (قطر ذرات به طور متوسط تا یک میلی متر) مانندآکوازورب و در پروژه های بلندمدت بهره گیری از نوع درشت دانه مانند هربوزورب توصیه می شود.

تنش خشکی، جذب آب، مقاومت گیاه، هیدروژل