شیما مرادی - دانشگاه کردستان
جهانشیر امینی - دانشگاه کردستان
جعفر عبدالله زاده - دانشگاه کردستان

قارچ Rhizoctonia solani یک بیمارگر خاکزی است که سبب شوره سیاه و شانکر ساقه سیب زمینی می گردد. اینبیماری کیفیت و کمیت سیب زمینی را کاهش می دهد و یکی از مهمترین عوامل محدودکننده ی تولید سیب زمینی درایران و جهان می باشد. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر قارچ های اندوفیت به منظور کنترل این بیمارگر می باشد. در اینتحقیق 170 جدایه قارچ اندوفیت از اندام های مختلف گیاهان سالم سیب زمینی، فلفل، بادمجان، گوجه فرنگی و برخیاز علف های هرز خانواده ی سولاناسه جداسازی گردید. بعد از غربالگری در شرایط آزمایشگاهی، 10 جدایه که در آزمونکشت متقابل بیشترین تاثیر بازدارندگی را روی عامل بیماری داشتند برای انجام مطالعات بعدی انتخاب شدند. همچنینآزمون های تولید مواد فرار و تولید مواد خارج سلولی مورد بررسی قرار گرفت. تاثیر بیوکنترلی جدایه های اندوفیت رویرشد بیماری در شرایط گلخانه نیز انجام شد. بررسی ریخت شناسی و مولکولی براساس توالی ژن ITS این جدایه ها،مشخص شد که جدایه های قارچ متعلق به چهار جنس Alternaria, Aspergillus, Colletotrichum وPenicillium می باشند. نتایج نشان داد که همه ی جدایه ها به طور معنی داری باعث جلوگیری از رشد پرگنه قارچبیمار از طریق تولید آنتی بیوتیک و مواد خارج سلولی شدند. آنالیز داده ها نشان داد که جدایه های آسپرژیلوس (E67, E126, E68, E98, E99, E67, E109) بیشترین بازدارندگی از رشد میسلیوم بیمارگر را در کشت متقابل داشتند.همچنین جدایه های آسپرژیلوس(E98, E68) و جدایه آلترناریا E64 بیشترین تاثیر را از طریق تولید متابولیت هایفرار در کنترل عامل بیماری داشتند. علاوه بر این بررسی تاثیر قارچ های اندوفیت در گلخانه نشان داد که تمامی جدایه هابه طور معنی داری باعث کاهش شدت بیماری در شرایط گلخانه هستند. همچنین به منظور مقایسه و کارآمد بودن میزانکنترل جدایه های اندوفیت، از قارچکش کاپتان (50%WP) نیز به عنوان شاهد در این آزمایش استفاده گردید ومشخص شد که توانایی آن در کنترل بیماری، مشابه جدایه هایی می باشد که دارای بیشترین درصد کنترل بوده اند. ایننتایج نشان می دهد که قارچ های اندوفیت پتانسیل بالایی در کنترل این بیماری را دارا می باشند و می توانند جایگزینمناسب مواد شیمیایی در کنترل قارچ ریزوکتونیا باشند. لذا ضرورت دارد که تحقیقات بیشتری در شرایط مزرعه نیزتوسط اندوفیت های قارچی مورد ارزیابی قرار گیرد.

ریزوکتونیا سولانی، سیب زمینی، شانکر ساقه، کنترل بیولوژیک