فاطمه سلطانی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اراک

نقد ساختاری به مفهوم امروزی آن در دهه 1960، به منظور به هکاربستن روش ها و دریافت های سوسور در عرصهادبیات شکوفا شد. رولان بارت یکی از متتقدان نقد ساختارگرایی در قرن بیستم است که مطالعات او در زمیه نشانه شناسی، سبب ایجادنوعی جریان ساختارگرایی و نقد مدرن شد. شیوه ای (رمزگان پنجگانه) که بارت درتحلیل ساختار روایت ها از آن بهره می گیرد، سبب معنازایی متون می شود. داستان شیخ صنعان یکی از زیباتری داستان های منطق الطیر عطار نیشابوری است جذابیت این داستان زمینه لازم را برای خوانش مجدد آن از منظر ساختارگرایی فراهم می کند. این جستار با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی و با ارایه شواهدی از داستان شیخ صنعان به بررسی ساختار این داستان از منظر رمزگان های پنج گانه رولان بارت می پردازد. این رمزگان عبارتند از: رمزگان هرمنوتیک یا معمایی، رمزگان پروآپرتیک، رمزگان نمادین، رمزگان معنابنی و رمزگان فرهنگی. هدف پژوهش آن است که با تحلیل داستان شیخ صنعان در قالبت رمزگان نشان دهد، چگونه با کاربرد قواعد و اصول دقیق می توان انواع گوناگون متون ادبی را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

رمزگان، رولان بارت، عطار، شیخ صظعان