رنگ زیبای استدلال (بررسی استدلال در غزلیات شمس)

غزلیات شمس به عنوان یکی از معدود آثار ادبی است که قسمت قابل ملاحظه ای ازاشعار آن، محصول تجارب خاص عرفانی شاعر در لحظه ای خاص است. این خصیصهباعث شده غزل مولوی رنگ و بوی خاص و متفاوتی با سایر غزلیات زبان فارسی داشتهباشد. در غزل مولانا انواع گونه های ادبی و مفاهیم عرفانی و فلسفی به طریقی ویژه دیدهمی شوند. در شعر او، طنز، فلسفه، عرفان، تمثیل مینیمالیستی، تصاویر سوریالیستی ونمودهای رمانتیکی وجود دارد لکن تمام اینها در ضمن غزلیات و فرع بر موضوع بیانعشق و احوالات آن مطرح شده اند. یکی از موضوعات جالب در دیوان شمس نحوهاستدلال پردازی مولانا در غزلیات است. مولوی هیچگاه در حالت استبدادی و خودبرترپنداری به طرح استدلال نمی پردازد و مانند ناصرخسرو و سنایی دیگران را بهپذیرش دعاویش مجبور نمی کند. استدلالات او در غزلیاتش به چهار شیوه وارد شده کههدف این مقاله، بررسی این موضوع است. مهمترین یافته این مقاله، بسامد بالای شاعردر استفاده از استدلال پردازی تمثیلی و مینیمالیستی است که 38 درصد کل استدلال-پردازی های مولوی را در غزلیات شمس، تشکیل می دهد.

Keywords:

غزلیات شمس , استدلال پردازی , استدلال تقریری