سرنوشت نظام اخلاقی مولانا در پرتو نظریه ی بی اعتمادی به انسان

ما در پرتو این تز که دیدگاه انسان شناسانه ی یک نظریه پرداز اخلاق، در صورت بندی نظاماخلاقی او موثر است؛ به بررسی تاثیر دیدگاه انسان شناسانه ی مولوی در نظام اخلاقی اواقدام کرده ایم. به این منظور از چهار دیدگاه انسان شناختی خوش بینانه، بدبینانه، ترکیبیو خنثی، نام برده ایم و با توسل به شواهد موجود در کتاب مثنوی معنوی نشان داده ایمکه مولانا قایل به یک سنخ انسان شناسی بدبینانه است. مولانا، انسان منتزع از دین درگیردر زندگی روزمره یا بنا به تعریف ما انسان طبیعی را، غالبا متصف به صفات مذموم اخلاقیمی داند. این دیدگاه بدبینانه ی مولانا به انسان در حالت زندگی عرفی، منجر به بی اعتمادیاو به انسان گردیده است. بی اعتمادی مولانا به انسان سبب شده که وی مبنای نظام مطلوباخلاقیاش را در جایی غیر از عالم انسانی و روابط موجود در آن جستجو کند. مولانا، تنهامبنای غیرانسانی نظام اخلاقی را دین وحیانی می داند که ریشه در علم و ارادهی الهیدارد. لذا بدبینی مولانا به انسان طبیعی، منجر به طرد مبنای انسانی قابل اعتماد برایاخلاق و پذیرش یک مبنای دینی شده است. انسان شناسی بدبینانه و نیز حواله ی اخلاقبه دین، نقده ایی را به نظام اخلاقی مولانا وارد می کند؛ برخی از این نقدها به نحویاجمالی در مقاله ی حاضر بیان شده است.

Keywords:

مولانا , مثنوی معنوی , انسان شناسی , اخلاق , دین