وجوه و تعاریف نیستی در منطق الطیر

فنا و نیستی به عنوان مفهومی کلی نقشی مهم و بنیادین در عرفان عطار دارند. در مقالهحاضر با بررسی منظومه منطق الطیر، تلقی ها، وجوه و تعاریف نیستی نزد عطار واکاویدهشده است. ماهیت سلبی نیستی در نگاه عطار موجب شده تا بررسی این مفهوم مستلزمبررسی تقابل هستی/ نیستی و وجوه و سطوح معنایی آن باشد. به نظر می رسد چهارتلقی اصلی از این تقابل را میتوان معرفی کرد که هر یک از آنها وجهی از نیستی را دراندیشه عرفانی عطار نمایان میکند: تعلق/ رهایی از تعلق، تعین/ رفع تعین،مقصداندیشی/ راهاندیشی، جزء/ کل. در هر یک از این وجوه، حرکت فرد از یک سویتقابل به سوی دوم، نشانهای است از حصول نیستی به عنوان غایت عرفان عطار. به دلیلاهمیت مفهوم نیستی نزد عطار، این چهار تلقی نه به صورت چینشی سلسله مراتبی بلکهبه شکل مفاهیمی در هم تنیده در منطق الطیر عرضه شده اند. در مقاله حاضر ضمنشرح هر یک از این وجوه، به روابط در پیوندهای آنان با یکدیگر نیز پرداخته شده است.

Keywords:

عرفان , عطار , نیستی , هستی , تقابل