شیوا اصولی - هیات علمی. پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، پژوهشکده کشاورزی هسته ای.
مهرداد احمدی - هیات علمی. پژوهشگاه علوم و فنون هسته ای، پژوهشکده کشاورزی هسته ای.
مهسا بحرینی - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.

شپشه آرد در مرحله لاروی و حشره کامل و لمبه گندم در مرحله لاروی دو آفت بسیار مهم محصولات غذایی در انبارها هستند. با توجه به اثرات زیان آور سموم شیمیایی تدخینی بر محیط زیست و جانداران غیر هدف، استفاده از پرتو گاما می تواند جایگزین مناسبی برای کنترل آفات انباری گردد. بر این اساس در مطالعه حاضر اثر دزهای مختلف پرتو گاما در ایجاد مرگ و میر روی مراحل زیستی حشرات مذکور سنجیده شد. نتایج نشان می دهد دزهای 400 و 500 گری در طول مدت 23 روز باعث مرگ و میر 100 درصدی در جمعیت حشرات بالغ شپشه آرد می گردند، در حالی که مرگ و میر در بین حشرات شاهد در روز 36 فقط 15- 14 درصد بوده است. نتایج حاکی از حساسیت بسیار بالای لاروهای شپشه آرد نسبت به حشره کامل آن و همچنین نسبت به لاروهای لمبه گندم بود. به طوری که دز 500 گری از پرتو گاما پس از 15 روز کل جمعیت لاروهای شپشه آرد را از بین می برد. در لاروهای لمبه گندم میزان مرگ و میر در دزهای 900 و 1000 گری پس از 40 روز به 36/66 درصد رسید، در حالیکه درصد مرگ و میر دزهای 700 و 800 گری پس از 40 روز به 26/66 درصد بود. با افزایش میزان دز پرتو طول دوره زنده مانی در لاروهای لمبه کوتاه تر شد. لاروهای لمبه گندم نسبت به لاروهای شپشه آرد از مقاومت بیشتری در مقابل پرتو گاما برخوردار بودند.

شپشه آرد، لمبه گندم، پرتو گاما، دز کشنده