زینب انجمنی - عضو هیات علمی موسسه آموزش عالی فیض الاسلام، اصفهان، خمینی شهر

بحث پیرامون تعریف محیط از جمله مسایل همواره مطرح و مشترک بین رشته های مختلف بوده است. متخصصان هر رشته تعریفی از محیط ارایه داده اند، اما نقطه مشترک در همه این تعاریف این است که محیط دربرگیرنده انسانهاست و نمی توان آن رابدون در نظر گرفتن انسان و نیازهای فردی و اجتماعی وی توصیف یا تفسیرنمود. به علت در هم تنیدگی محیط کالبدی و محیط اجتماعی، مولفه های رفتار اجتماعی افراد و احساس امنیت آنها در فضای اجتماعی، تحت تاثیر عوامل محیطی است. این امربه خصوص در مجموعه های مسکونی اهمیت ویژه می یابد. تقویت روابط همسایگی از طریق ساختارفیزیکی محیط می تواند موجب تقویت نظارت افراد بر محیط زندگی خویش شود و علاوه برافزایش احساس تعلقاجتماعی افراد، احساس تعلق مکانی را نیز در ایشان افزایش دهد.د ر بافت سنتی ایران، محیط کالبدی برگرفته از محیط اجتماعی مردم و در هماهنگی کامل با خواست ها ونیازهای آن بود به نحوی که این امر نقش اصلی در پیشگیری از بسیاری آسیب ها و ناهنجاریهای محیطی داشت. در واقع روابط اجتماعی پیوسته میان ساکنین محله به نوعی نظارت موثر بر انواع فعالیت ها را فراهم می آورد و اینامر منجر به تعاملی پیوسته میان محیط کالبدی و محیط اجتماعی محله می گردید. در این پژوهش با توجه اهمیت تامین نیازهای اجتماعی انسان در محیط های مسکونی و با الگوگیری از معماری سنتی، سعی می شود با دیدگاهی بین رشته ای به مقتضیات اجتماعی و کالبدی یک مجموعه همسایگیکه بتواند تقویت کننده روابط اجتماعی افراد باشد، پرداخته شود.

محیط کالبدی، محیط اجتماعی، همسایگی، حس مکان، حس اجتماع، تعاملات اجتماعی