محسن حمیدیان پور - استادیار اقلیمشناسی در برنامه ریزی محیطی دانشگاه سیستان و بلوچستان
سیدعلی اکبر نبی زاده - معاونت فنی و مهندسی شرکت مهندسی مشاور شهر آب سازه

در این مقاله روند تغییرات بارش، دمای کمینه و بیشینه شهر مشهد با استفاده از دادههای درازمدت 65 ساله (2015-1951 (در مقیاس روزانه مورد بررسی قرار گرفته است . بدین منظور به بررسی تغییرات بیش از 30 شاخص مرتبط به متغیرها مذکور همچون شمار روزهای داغ و سرد، شمار شبهای داغ و سرد، شمار دورههای خشک و مرطوب، طول فصل رشد، امواج گرمایی، امواج سرمایی، تداوم بارشهای یک روزه و پنچ روزه، روند خشکسالیهای ماهانه و سالانه به روش SPI و SPEI ، شدت بارندگیهای سنگین و خیلی سنگین و . . . پرداخته شد است. در این راستا نخست دادهها به لحاظ کمی و کیفی مورد بررسی آماری قرار گرفتند. سپس به محاسبه شاخصهای انتخابی اقدام گردید. نتایح امر نشان داد شهر مشهد به لحاظ اقلیمی شهری آسیبپذیر میباشد. به طوری که متوسط دمای شهر مشهد از افزایش 08/1 درجهسلسیوسی طی این شش دهه برخوردار شده است. به تبع افزایش دما، شاخصهای مرتبط با دمای بیشینه با افزایش نسبی روبرو بودند. به طوری که روزهای گرم، شبهای گرمسیری، دورههای خشک، امواج گرمایی و ... روندی افزایشی داشتهاند. با توجه به افزایش روزهای گرم نیاز سرمایشی شهرها در طول فصل تابستان افزایش مییابد. بر اساس دمای کمینه روزانه روز-های سرد و همراه با یخبندان و همچنین امواج گرمایی کاهش یافته است. متغیر بارش از رفتاری نوسانی برخوردار است؛ البته متغیر بارش دارای روندی کاهشی است ولی میزان این کاهش به لحاظ آماری در سطحی معنیدار نمیباشد. تمامی این موارد بیانگر این است که اقلیم شهر مشهد در حال تغییر و رو به گرمتر شدن نسبت به گذشته است. گرمایش ناشی از تغییر اقلیم باعث پیامدهای متعددی همچون کاهش آب، افزایش بیماری میگردد و به اقتضای آن امنیت غذایی و آب را تحت شعاع خود قرار میدهد. لازمه اینکه بتوانیم نسبت به این تغییر اقلیم از آسیبپذیری کمتری برخوردار باشیم سازگاری با آن با افزایش آگاهی مردم و همچنین تغییر سبک زندگی آنها میباشد. در غیر اینصورت آسیبی جدی نه تنها در حوزه اقلیم بلکه پیامدهای ناشی از آن در حوزههای سلامت و امنیت عمومی به این کلان شهر و به تبع آن به کشور وارد خواهد آمد.

تغییر اقلیم، آشکارسازی، خشکسالی، امواج گرمایی، شاخصهای حدی