هدی حیاتی - دانش آموخته کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی- واحد بابل

ابهام در نظریه های ادبی جدید، بر خلاف دیدگاه های قدما نه تنها نکوهیده نیست، بلکه ارزش و هنر نیز محسوب میشود؛ زیرا مجال دریافتهای متکثر و چندمعنایی را سبب می شود و این امکان را به خواننده می دهد تا به گونهای در بازآفرینی اثر با آفرینندهی آن مشارکت داشته باشد. هر چند ابهام به معنای هنری خود، بیشتر در شعر نمود مییابد، اما از قرن بیستم به بعد، نظریهپردازان ادبی، ابهام را جوهر ذاتی هر متن ادبی می دانند که داستان(در شکل مدرن آن) نیز یک نمونه آن است. داستانهای مدرن، مجموعهای از تکنیکهای روایتی هستند که به آشفتگی ذهن انسان معاصر میپردازد که خود بازتاب دهندهی آشفتگی جهان اطراف اوست؛ از جملهی این داستانها، خط تیره، آیلین از ماه منیر کهباسی است که اصالت هنری خود را با مولفههایی چون، شک اندیشی، عدم قطعیت، تناقض، تغییر مداوم زاویه دید، زمان پریشی، و... در پنهان سازی معنا و به تاخیر انداختن ادراکآن میجوید. این پژوهش ضمن برشمردن اسباب و صور ابهام در این رمان مدرن می خواهد به این مسایل پاسخ دهد که ماه منیر کهباسی در این رمان بیشتر از کدام عناصر ابهام در ارزش نهادن به اثر خود استفاده کرده است در این پژوهش به طور خاص به تعریف ابهام و مقولههای آن میپردازیم و نشان میدهیم که عامل تغییر زاویه دید و زمان پریشی مهمترین شاخصه های ابهام هنری در این اثر هستند.

ابهام هنری، رمان و داستان مدرن، ماه منیر کهباسی، خط تیره، آیلین