دوگانگی ذهن و زبان در غزلهای شهریار

این گفتار به بررسی و تحلیل دوگانگی سبکی در غزلهای محمدحسین بهجت تبریزی شهریار خواهد پرداخت. فرضیه اصلی پژوهش پیش رو این است که غزلهای شهریار به دو گونه غزل سنتی (متاثر از غزلسرایان پیشین به ویژه حافظ) و غزل نو (برآمده از تجربه شاعرانه شهریار) تقسیم میشود و این دوگانگی غزلها در ساحت زبان و ذهن (اندیشه) نمود یافته است. برای آزمودن فرضیه، دو غزل به عنوان خردهمتن از دیوان شهریار انتخاب شده و در دو محور زبان و اندیشه (محتوای غزل) مورد بررسی قرار گرفته است. اطلاعاتی که به شیوه استقرایی به دست آمده تجزیه شده در نهایت به روش توصیفی تحلیلی نقد شده است. نتیجه پژوهش نشان میدهد که مجموعه غزلهای شهریار از دیدگاه سبکی به دو گونه قابل تقسیم است و در برخی غزلهای وی حتی این دوگانگی و تداخل سبکی در یک غزل نیز راه یافته است. شهریار در غزلهای سنتی بیشتر به تقلید از پیشینیان به ویژه حافظ شیرازی نزدیک شده است و از زبان، اندیشه و زمان روزگار خود دور شده است اما در غزلهای نو خویش با مخاطب امروزی همنوا شده از تجربه و شهود شاعرانه خود متناسب با زبان و فضای جامعه معاصر سخن گفته است.

Keywords:

شهریار , سبکشناسی , غزل سنتی , غزل نو , اندیشه شعری , زبان شعری