محمد علیجانی

ادبیات معاصر ایران همانند ادبیات کهن بستری مهم برای خلق و انعکاس اسطوره در آثار ادبی بوده است. در این میان رمان، بهویژه رمان تاریخی، یکی از اصلیترین تجلیگاههای اسطوره بوده است. نویسندگان رمان تاریخی برای جذابیت بخشیدن به آثارشان و ایجاد حس نوستالژیک نسبت به گذشته، فضای وهمآلود و رازآمیز ایران کهن را که به گونه مدینه فاضله نگریسته میشد، از طریق اسطورهها به آثار خود منتقل میکردند. از آنجا که در روزگار کنونی حوادث تاریخی، سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و... در ظهور و بروز اسطورهها در آثار ادبی تاثیر فراوانی دارند، از آغاز پیدایش رمان تاریخی فارسی عوامل مختلفی باعث کمرنگ یا پررنگ شدن حضور اسطورهها در این نوع ادبی شده است. در مقاله حاضر گرایش به رمان تاریخی نویسی از زمان مشروطه تا سال 1357 در چهار دوره بررسی شدهاست و مبنای تقسیمبندی دورهها حوادث بنیادین تاریخی بوده است. در هر دوره علل و عواملی که در میزان و کیفیت ظهور اسطوره در رمانهای تاریخی تاثیر داشتهاند، بررسی و تحلیل شدهاند. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی است و از چهارچوب نظری نقد اجتماعی برای تحلیل تاثیر حوادث اجتماعی و تاریخی در بازتاب اسطورهها در رمان تاریخی استفاده شده است.

رمان تاریخی، اسطوره، کهنالگو، نقد اجتماعی