ملیکا همایونی - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران
محمدرضا رحمت - عضو هیات علمی گروه حقوق جزا و جرم شناسی، واحد میبد، دانشگاه آزاد اسلامی، میبد، ایران

مجازات نامتناسب و مغایر با کرامت انسانی، مجازاتی است که در خارج از چارچوب و ضوابط مشخص قانونی و بدون در نظر گرفتن معیارهای علمی و اخلاقی لازم وضع و یا اجرا می گردند. بنابراین مجازات نامتناسب و مغایر با کرامت انسانی را از دو جهت می توان مورد توجه قرار داد. از یک طرف، تعیین مجازات باید با توجه به معیارهای علمی و اخلاقی باشد. بدین معنا که قانونگذار در مقام وضع یک قانون باید تمامی معیارهایی که از منظر علمی و اخلاقی ثابت شده اند را در نظر بگیرد. از جمله این که شدت و میزان صدمه وارده ناشی از جرم را بررسی نموده و در این راستا به نوع جرم نیز توجه داشته باشد. خصوصیات شخصیتی مجرم و انگیزه او از ارتکاب جرم را در نظر گرفته وهمچنین به تقصیر بزه دیده در وقوع جرم نیز عنایت داشته باشد. از طرف دیگر برای رعایت کرامت انسانی افراد، لازم است مجازات تنها توسط دادگاهی صالح در یک فرایند دادرسی عادلانه تعیین و به اجرا گذاشته شود. متاسفانه نگاهی به سیستم قوانین کیفری ایران نشان می دهد که قانونگذار تنها به معیارهای حقوق سنتی یعنی تنبیه و اصلاح مجرم، بازدارندگی مجازات و تامین دفاع اجتماعی توجه نموده و بر همین اساس بخش عمده ای از مجازت های مندرج در نظام کیفری ایران در زمره مجازات های نامتناسب با جرم و مغایر با کرامت انسانی افراد قرار گرفته است. یافته های تحقیق مزبور حاکی از آن است که قانونگذار باید از معیارهای سنتی حقوق کیفری دست کشیده و با توجه بهمعیارهای علمی در حقوق جدید نسبت به اصلاح قوانین مزبور اقدام نماید. امری که جایگزینی مجازات های مذهبی توسط مجازات های علمی را نیز توجیه می نماید.

جرم، مجازات، تناسب، کرامت انسانی، عدالت