فریده استیان - دانشجوی کارشناسی ارشد علوم قرآن و حدیث
حمید محمدقاسمی - هییت علمی دانشگاه آزاد ساری
محمدهادی یدالله پور - هییت علمی دانشگاه علوم پزشکی بابل

یکی از بدیهی ترین ارزش های اجتماعی پایبندی به تعهدات است که مقبولیت عمومی دارد و همه عقلا بر آن متفق اند. در آموزه های اسلامی، رعایت حقوق مردم و پایبندی به عهد و پیمان از اهمیت بسزایی برخوردار است، از این رو شایسته و بایسته است که انسان تمام همت خویش را در انجام هر چه بهتر این مهم مصروف دارد.عهد به ریسمان تشبیه شده که ریسمان همان اتصال محکم بین عهد کنندگان است. عهد به هر میثاقی گفته می شود که مابین بندگان است و یا می توان گفت التزام خاص در برابر خداوند یا شخصی، بر امری مخصوص را عهد گویند. میثاق به معنای عهد است از ریشه وثق بر وزن مفعال می باشد پس در اصل موثاق بوده است که (واو) به علت کسره ماقبل آن تبدیل به (یاء) شده است وجمع آن مواثیق می باشد.اهمیت عهد و میثاق در قرآن، از چند جهت قابل بررسی است:1 میثاق، اساس کتاب های آسمانی است.2 میثاق، ارتباط میان خدا و انسان است و او، خلیفه خدا در روی زمین است. 3 ایمان، رشته ارتباطی میان انسان های مسلمان به شمار می رود. 4 خداوند ملتی را که به پیمان او وفادار باشد، هلاک نمی کند. 5 میثاق، کلید هم بستگی آیات الهی است. حتی آیات یک سوره که به ظاهر در باره موضوعات مختلف است، وقتی آنها را در دستگاه و فرمول میثاق قرار دهیم، می بینیم چگونه به هم مربوط می باشند. احترام به پیمان و لزوم عمل به آن، ریشه فطری دارد. هر انسانی پیمان را ابتدا در مدرسه (تربیت) یعنی فطرت و سرشت انسانی می آموزد و از آن الهام می گیرد.به دلیل فطری بودن این اصل در جامعه انسانی، نقض عهد و پیمان شکنی از رذایل اخلاقی بزرگ شمرده می شود، که ضربه شکننده ای بر شخصیت و انسانیت فرد وارد می سازد. تنها کسی عزیز و سربلند است که به تعهدات خود عمل کند و آن را محترم بشمارد. در این مقاله به بررسی انواع عهد و میثاق که شامل عهد خدا با انسان، عهد انسان با انسانها و عهد انسان با خویشتن برگرفته از آیات قرآن کریم و روایات معصومین می پردازیم .

قرآن کریم، عهد، حکمت میثاق، انواع میثاق، اهمیت میثاق