محمد جواد نحوی نیا - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی، دانشگاه تهران
بختیار کریمی
حمید کاردان مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد مدیریت منابع آب دانشگاه بیرجند
علی شهیدی - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه بیرجند

منظور از تغذیه مصنوعی مرتبط کردن مخزن طبیعی زیرزمینی به یک منبع آب که سطح آن بالاتر از سطح سفره است، می باشد. تغذیه مصنوعی باید در بخشی از آبرفت انجام شود که علاوه بر اینکه از لحاظ اختلاف پتانسیل و سطح پیزومتریک درابتدای حوزه تزریق نسبت به انتهای بخش سفره واقع شده، دارای ضرایب هیدرودینامیک خوبی باشد. در این تحقیق به ارزیابی پروژه تغذیه مصنوعی شورآب سیوجان بیرجند از لحاظ فنی پرداخته شد. محل اجرای این پروژه در رودخانه شوررود در فاصله 28 کیلومتری غرب بیرجند و در حدود 8 کیلومتری شمال سیوجان میباشد. بهرهبرداری بیرویه از آبهای زیرزمینی در این منطقه به حدی بود که باعث افت سطح آب چاهها در حدود نیم متر در سال میشد و اگر بهرهبرداری از منابع آب زیرزمینی به همین سرعت ادامه می یافت بیش 10 الی 15 سال دیگر طول نمی کشید که منابع آب زیرزمینی به اتمام میرسید. افت زیاد سفره باعث افزایش شعاع مخروط افت و هجوم آبهای با کیفیت بد از بخشهای جنوب غربی به مرکز دشت و افزایش میزان املاح در آب زیرزمینی شده بود. به همین دلیل استفاده از تغذیه مصنوعی به منظور بالا بردن سطح ایستابی در منطقه امری ضروری بود که از بین روشهای متداول تغذیه مصنوعی روش ایجاد حوضچههای تغذیهای انتخاب شد. با اجرای این تکنیک از کور شدن منافذ حوضچهها و کاهش نفوذناپذیری جلوگیری شد. تغذیه مصنوعی آبرفت در این بخش باعث جلوگیری از رواناب سالانه، تهدید و تخریب اراضی کشاورزی و اماکن مسکونی شده و با هدایت آن به مخروط افکنه ها جهت تغذیه سفره های آب زیرزمینی، سطح پیزومتریک آبهای زیرزمینی را افزایش داده و دلگرمی کشاورزان را با جلوگیری از خشکی قنوات و کم آبی چاهها و بهرهبرداری بهتر از چاههای کشاورزی به دنبال داشته است. همچنین کیفیت شیمیایی آب های منطقه بهبود یافته و از شور و فقیر شدن سفره آب زیر زمینی پیشگیری شده است.

تغذیه مصنوعی، سطح پیزومتریک، سطح آب زیرزمینی، قنات، بیرجند