سید محمد رضوی

این مقاله با هدف بررسی ابعاد مشارکت مردم درآبیاری کشاورزی شهرستان سمنان ازروش کتابخانه ای ومشاهده استفاده میکند. نظام آبیاری درشهرسمنان به شیوه ی حقابه بهره برداری کردن وبا نظم کنونی را به شیخ علاءالدوله سمنانی ازعرفای قرن هفتم و هشتم هجری قمری نسبت میدهند.این نظام از مقررات و مدیریت مشارکتی خاص وقابل بررسی برخوردار است. تنهارودخانه دائمی سمنان رودخانه گل رودباربوده که نیازهای آبی مردم راتامین میکرده است. مشارکت مردم اززمان وارد شدن آب رودخانه گل رودبار به محلی به نام آب پخش کن شروع شده ودرنهایت تا رسیدن آب به باغات کشاورزان ادامه مییابد.رود مذکورپس از طی مسافت زیاد واردآب پخش کن شده وپس ازکا هش فشارآب توسط آب شکنها به شش استخر زاوغان، کوشک مغان ،کدیور،ناسار،لتیباروشاهجوی وارد میشود.درابتدای صبح،کشاورزان دراستخر نزدیک محله خود دوراستخربان و مَرّه دار جمع میشوند.مَره دار سهم هر کشاورز را به استخربان اعلام میکند.وقتی آب هرکس مشخص شداستخربان کله استخررا بالامیکشد.پارامحل تقسیم آب استخرهای سمنان است.بستر جوی آب درپارا طوری ساخته شده است که آب بطور یکسان حرکت کرده ودر قسمت پایانی درسطحی کاملا مساوی شش قطعه چوب به نام بَرجُم آب را به سوی جویهای کوچکترودر نهایت به سوی باغات کشاورزان هدایت می کند.دریک سطح بلندودریک برج نگهبانی پارابان باوظیفه نظارت برجریان آب مستقراست.استخرهای سمنان دارای گروه آبیاران شامل قانون دار،امین رودخانه ،انگارنویس،استخربان،مقسم آب،پارابان،لایروبان باوظایف متفاوت بالغ بر54 نفروبا اوراق واسناد،وسایل خاص ومقیاسهای معین مبادرت به تقسیم آب مینمایند.

مدیریت مشارکتی،آب،آبیاری،کشاورزی،سمنان