هادی عدالت پور

تفسیر زمخشری اگرچه به عنوان یک تفسیر بلاغی و ادبی یا عقلی شناخته شده است و در هر حال شمار فراوان شروحی که بر آن نوشته شده نشان می دهد که این تفسیر یک تفسیر تخصصی و دشوار فهم است اما این دشواری را بیشتر باید به خاطر جنبه ادبی یا عقلانی آن دانست نه اینکه اراده و خواست مفسر این بوده باشد که تفسیری دشوار و تخصصی را برای مخاطبان خاص بیاوریند؛ برعکس قراینی در این تفسیر است که نشان می دهند این تفسیر فاقد ساختار و جنبه های تخصصی است و زمخشری سعی داشته تا حد امکان تفسیری آسان فهم را فراخور مخاطب عام بیاوریند. زمخشری سعی کرده مباحث دشوار و تخصصی بلاغی را به روش های گوناگون تسهیل نموده و شگردهایی را مناسب ذوق عامه و در جهت زدودن ملامت از مخاطب به کار بسته است و از طرفی برخی از عقاید و اهداف مورد نظر خویش را که خارج از دایره تفسیر است به مخاطب القا کرده است؛ در این مقاله پس از بحث از دیدگاههای گوناگون در مورد تفسیر کشاف به بررسی شیوه های زمخشری در جذب مخاطب عام و انتقال مباحث تفسیری به مخاطب پرداخته می شود.

مخاطب عام، شیوه های انتقال مباحث، جذب مخاطب