عباس جلالی - دانشجوی کارشناسی ارشد زراعت، دانشگاه زابل
محمد گلوی - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زابل
احمد قنبری - استادیار گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه زابل
مصطفی یوسف الهی - استادیار گروه علوم دامی، دانشگاه زابل

یکی از موانع استفاده از پساب در کشاورزی، تجمع فلزات سنگین در گیاه میباشد. این پژوهش به منظور بررسی میزان تجمع فلزات سنگین در برگ و ساقه سورگوم تحت تأثیر شیوه های مختلف آبیاری با پساب فاضلاب انجام شد. آزمایش در سال زراعی87-86 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل اجرا شد. تیمارها شامل: 1- شاهد (آبیاری با آب معمولی) 2- آبیاری با فاضلاب در نیمه دوم دوره رشد 3- آبیاری با فاضلاب در نیمه اول دوره رشد 4- آبیاری با فاضلاب و آب معمولی بصورت یکی در میان در طول دوره رشد و 5- آبیاری کل دوره رشد با فاضلاب بود. نتایج نشان داد بیشترین غلظت فلزات سنگین در تیمار آبیاری با پساب در کل دوره رشد و پس از آن در تیمار یکی در میان مشاهده شد. همچنین میزان تجمع عناصر مس، سرب و آهن در برگ بیش از ساقه و تجمع روی و نیکل در ساقه بیش از برگ بود. از نظر آماری بین میزان تجمع مولیبدن و کروم در این دو اندام تفاوت معنی داری مشاهده نشد. بطور کلی در تمام شیوه های استفاده از پساب، غلظت فلزات سنگین در برگ و ساقه پایین تر از حد آستانه سمیت بوده که نشان می دهد آبیاری با فاضلاب مشکلی از لحاظ سمیت فلزات سنگین در کوتاه مدت ایجاد نمیکند.

سورگوم، فلزات سنگین، فاضلاب تصفیه شده