غلامرضا جمال الدین - کارشناسی ارشد مطالعات معماری ایران، دانشگاه هنر اصفهان

یکی از مهم ترین منابع جهت شناخت باغ و باغ سازی دوران اسلامی ایران، کتاب الرشادالزارعه ابونصر هروی است که در 921 ه.ق ، چند سال پیش از سقوط تیموریان، به نگارش در می آید. این کتاب منبع ارزشمندی جهت آشنایی با مباحث گوناگون باغبانی و باغ سازی محسوب می شود و در هشت بخش با عنوان روضه ، به توصیف مهم ترین ضرورت های باغ سازی می پردازد. هدف این مقاله پاسخ گویی به این سوال است که مهم ترین مولفه های سازنده یک باغ در این دوران چه بوده است و نویسنده ارشاد الزارعه چه ارکان و اصولی را برای باغ سازی و باغ آرایی که جزء جدایی ناپذیری از کشاورزی و زراعت بودند معرفی می کند تحلیل و تفسیر روضه های این کتاب، نشان از پیچیدگی مقوله باغ سازی دارند. سه امر گیاه، آب و عمارت، که هریک قواعد خاص خود را می طلبند، در پیوند با شش اصل زراعت و دهقنت، علم سیاق، منطق کاشت، احوال سال دانستن، هندسه کرت ها و هم نشینی و هم جواری گیاهان، چارچوب های سازندل یک باغ ایرانی را تشکیل می دهند. با بازخوانی این کتاب می توان در بررسی و تاریخ نگاری باغ های ایرانی نگاه و تفسیری مجدد داشت.

ارشاد الزارعه، ابونصر هروی، باغ، باغسازی