هادی اعظمی - دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد
محسن سلطانی - کارشناسی ارشد جغرافیای سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد
معصومه محمدی - کارشناسی جغرافیا، دبیر آموزش و پرورش شهرستان نیشابور

کشورهای مختلف باتوجه به سطح قدرت ملی خود، همواره درصدد توسعه دامنه نفوذ و اثرگذاری خود در ماوراء مرزهای خود و بهویژه در مناطق و کشورهای بااهمیت جهان هستند. کشور جمهوری آذربایجان واقع در منطقه قفقاز جنوبی، بدلایلی مانند قرارگیری در همسایگی روسیه و ایران، داشتن ذخایر بزرگ نفت، قرارگیری در حاشیه خزر و ... مورد توجهفراوان قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای از جمله ایالات متحده آمریکا، اتحادیه اروپا، ناتو، ترکیه، اسراییل و عربستانسعودی قرار گرفته است. مقاله حاضر به روش توصیفی- تحلیلی، در پی یافتن مهمترین اهداف حضور اینبازیگران سیاسی در آذربایجان و همچنین تبعات آن بر منافع ملی ایران است. به نظر میرسد وجود ذخایر نفتی، موقعیت جغرافیایی آذربایجان در همسایگی روسیه و ایران و دریای خزر بعنوان بخشی از منبع تامین انرژی جهان آینده، استفاده از پیوستگیهای قومی و زبانی، تلاش برای گسترش حضور اقتصادی و نظامی، تلاش برای کاهش نفوذ رقبای منطقهای وفرامنطقهای، تلاش برای گسترش دموکراسی و رعایت حقوق بشر، تبلیغات و نفوذ فرهنگی، از مهمترین این اهداف میباشد. چنین تلاشی برای گسترش حضور همهجانبه در جمهوری آذربایجان، برای منافع ملی ایران که 765 کیلومتر مرز مشترک با این کشور دارد همراه با تبعات مختلف در عرصههای گوناگون سیاسی، امنیتی، اقتصادی و فرهنگی بوده است.

اهداف، قدرت منطقهای، قدرت فرامنطقهای، جمهوری آذربایجان، ایران