سیدمرتضی حسینی شاهرودی - استاد دانشگاه فردوسی مشهد
فاطمه فرضعلی - دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد

از نظر عرفا خلق به معنای عرفی آن، وجود حقیقی ندارد و هر آنچه در عرصه گیتی مشاهده میشود، جز تجلی ذات احدی خداوند نیست. همه موجودات نمود ند و بود حقیقی منحصر در ذات الهی است. به تعبیر دینی هر آن چه در سرای وجود جلوهگری میکند وجه االله است . از دیگر سوی، انسان خلیفهاالله است و به دلیل جامعیت اسماء الهی و تام بودن مظهریت حق، می تواند سلطه علمی و فعلی بر عالم هستی داشته باشد. از نگاه فیزیک نوین نیز، در بنیاد جهان، یکپارچگی شگفت انگیزی حاکم است و انسان به عنوان تنها ناظر آگاه وبا نگاهی عمیقتر یک سهیم ، نقش کلیدی و تعیینکنندهای در تبیین و حتی تکوین جهان ایفا میکند، به گونهای که تصور وجود جهان بدون انسان محال است. در این نوشتار وحدت بنیادین اجزاء جهان و رابطه انسان با جهان هستی در حوزه عرفان وفیزیک به گونهای تطبیقی طرح و بررسی میشود.

انسان، خلیفهاالله، عقل، وحدت، فیزیک کوانتوم